Wat is de terugverdientijd van een warmtepomp?

Een cv-warmtepomp is een grote investering en voordat je die doet wil je weten of je dat geld "er uit haalt". Dat wordt inzichtelijk als je de terugverdientijd (TVT) uitrekent.

Die terugverdientijd is van vele factoren afhankelijk, welke dit zijn en hoe je de TVT kan uitrekenen leggen we in dit artikel uit. Daarnaast geven we je een overzicht van de terugverdientijd van een cv-warmtepomp bij de verschillende gas verbruikswaarden, dan heb je alvast een aardige "houvast".

De terugverdientijd berekening die we in dit artikel bespreken is van toepassing op een all-electric cv-warmtepomp, dus niet een op hybride cv-warmtepomp.

Introductie

De terugverdientijd is primair van vijf factoren afhankelijk. Op vier daarvan heb je nauwelijks invloed: aanschafprijs cv-warmtepomp, gas- en elektriciteitsprijs en je huidig gasverbruik. Maar op de vijfde factor, de cv-watertemperatuur, heb je een grote invloed (het is een keuze) en blijkt een flinke invloed te hebben op de TVT.

In de terugverdientijd-overzichten die je in dit artikel aantreft bereken wij de TVT bij een cv-watertemperatuur van 28°C, 35°C en 45°C om je bewust te maken van die invloed die watertemperatuur heeft op het elektriciteitsverbruik, dus op de TVT.

Hoewel je gasverbruik een "gegeven" is, wat het gevolg is van de mate van isolatie en je stookgedrag, blijkt dit wel een grote invloed te hebben op de TVT. Daarbij doet zich het onverwachte verschijnsel voor dat de terugverdientijd voor een slecht geïsoleerde woning zeer kort is maar voor een goed geïsoleerde woning juist zeer lang, en soms zelfs economisch onhaalbaar.

Gezien de politieke doelstellingen van de Nederlandse overheid lijkt het zeer aannemelijk dat, via fiscale maatregelen, de prijs van gas steeds hoger zal gaan worden ten opzichte van de elektriciteitsprijs. De kans is dus groot dat de terugverdientijd gedurende de komende jaren steeds kleiner wordt. Dat is niet alleen gunstig voor de cv-warmtepompbezitter, maar ook voor de overheid die een redelijke geachte terugverdientijd gesteld heeft op zeven jaar en haar burgers graag ziet overschakelen naar een cv-warmtepomp.

Wat tref je in dit artikel aan?

We geven als eerste een overzicht van de terugverdientijd bij verschillende gas verbruikswaarden per jaar. Op basis van je huidige gasverbruik is namelijk heel makkelijk de terugverdientijd uit te rekenen. Dat hebben we gedaan bij een cv-watertemperatuur van 28°C, 35°C en 45°C.

Na de overzichten beschrijven we hoe de terugverdientijd door je zelf uit te rekenen is. Daarna gaan we in welke factoren een invloed hebben op de terugverdientijd en welke rol die spelen bij de terugverdientijd.

Terugverdientijd cv-warmtepomp bij watertemperatuur van 28°C, 35°C en 45°C

Bij onderstaand overzicht hebben we de prijzen afgerond op hele euro's en zijn we uitgegaan van:

• totale kosten cv-warmtepomp: 12000 euro
• subsidie op aanschaf warmtepomp: 30%^[1]
• gaskosten €1,35/m^3[1]
• vastrechtkosten gas: 98 euro
• elektriciteitskosten: €0,28/kWu^[1]
• gemiddelde seizoen COP-waarde bij 28°C, 35°C en 45°C: 4,4 / 4 / 3,2^[2]
• gebruikte berekening tref je hier aan

Opmerkingen bij bovenstaande tabel

De gemiddelde COP-waarde, de zogenaamde SCOP, die we hebben gebruikt (staan boven tabel) zijn realistisch maar zijn een benadering van de werkelijkheid. De COP-waarde is namelijk niet alleen afhankelijk van de cv-watertemperatuur, feitelijk het verschil tussen de buitentemperatuur en de cv-watertemperatuur (ook wel T_lift genoemd), maar ook welke cv-warmtepomp je koopt. In grote lijnen liggen de COP-waarden van warmtepompen redelijk bij elkaar maar onderling kunnen toch verschillen zijn.

De keuze voor de gebruikte cv-watertemperaturen 28, 35 en 45°C zijn gebaseerd op situaties die in de praktijk veel voorkomen. Heb je vloerverwarming dan is een watertemperatuur van 28 graden (of zelfs nog iets lager) gebruikelijk. Gebruik je radiatoren en heb je deze aangepast naar gebruik voor een warmtepomp, zoals type 11 radiatoren vervangen voor een type 33 radiator, dan is 35 graden zeer waarschijnlijk mogelijk. Doe je vrijwel niets aan je bestaande radiatoren of heb je convectors dan zal je het waarschijnlijk pas warm krijgen als je stookt bij 45°C, of hoger.

Overigens, in oudere huizen uit de jaren 70 of daarvoor waren de radiatoren flink overgedimensioneerd en zijn doorgaans minder aanpassingen noodzakelijk. In moderne huizen, vooral vanaf circa 2000 zijn juist veel aanpassingen noodzakelijk omdat die radiatoren juist niet overgedimensioneerd zijn.

Hoe weten jullie hoeveel elektriciteit de cv-warmtepomp gaat gebruiken in mijn woning?

De hoeveelheid elektriciteit die een warmtepomp als vervanging van een cv-ketel gaat gebruiken is relatief simpel en met redelijke nauwkeurigheid uit te rekenen. Het uitgangspunt is je huidige gasverbruik. Dat gasverbruik stelt een bepaalde hoeveelheid thermische energie (warmte) voor die je woning in een jaar nodig had.

Diezelfde hoeveelheid thermische energie (warmte) moet ook de warmtepomp leveren. Door die benodigde thermische energie (warmte) te delen door de COP-waarde (het rendement van een warmtepomp) vloeit daar automatisch het elektrisch verbruik uit. Later in dit artikel komen we daar nog in detail op terug.

Welke factoren spelen een rol voor de terugverdientijd?

Als je een terugverdientijdsberekening wil maken, moet je twee dingen naast elkaar zetten: de kosten van een cv-ketel en de kosten van een cv-warmtepomp. Je moet becijferen wat de eenmalige kosten zijn (aanschaf, installatie) en de terugkerende kosten zoals energiekosten en onderhoud. Hieronder hebben we alle factoren die invloed hebben op de terugverdientijd opgesomd:

• Het warmteverlies van de woning (maar veel handiger: het huidige gasverbruik).
• De prijs voor een kubieke meter gas.
• De prijs voor een kWu (kiloWatt uur).
• De aanschafprijs van een cv-ketel.
• De onderhoudskosten voor een cv-ketel.
• Het rendement van een cv-ketel.
• Het gasverbruik van de cv-ketel.
• Vastrecht kosten gasaansluiting.
• De aanschafprijs van een warmtepomp.
• Eventuele subsidie op de warmtepomp.
• De eventuele aanpassingen in de cv-installatie vanwege de warmtepomp.
• De onderhoudskosten van een warmtepomp.
• Het rendement van een warmtepomp.
• Het energieverbruik van de warmtepomp.
• Rente op een spaarrekening en de inflatie.

Zoals je ziet zijn veel variabelen die invloed hebben op de terugverdientijd van een warmtepomp. Voor iedere woningbezitter zal de TVT dus anders zijn.

De terugverdientijd berekening

De terugverdientijd kan je berekenen met onderstaande formule (alle waarden in euro's):

De aanschafprijs van de warmtepomp is inclusief installatie en bijkomende kosten voor aanpassen van leidingen, appendages, boren van gaten, aanleggen extra elektriciteitsleiding, aanpassing in je meterkast, et cetera. Die extra kosten zijn vaak véél hoger dan menigeen denkt (duizend euro ben je zo kwijt)

De subsidie op een warmtepomp is circa 30%^[1] (afhankelijk van het model).

De gaskosten per jaar voor de cv-ketel, kan je berekenen door je gasverbruik over het afgelopen jaar te vermenigvuldigen met de huidige gasprijs per m³.

De vastrechtkosten voor een gasaansluiting kan je vinden op je jaarafrekening van je energieleverancier.

De elektriciteitskosten zijn als volgt te berekenen: gasverbruik/jr x 9,8 x 0,8 / SCOP-waarde.

De elektriciteitskosten van de cv-warmtepomp is afhankelijk van het rendement, de zogenaamde SCOP-waarde van de warmtepomp, die geldt bij een specifieke cv-watertemperatuur. Een indicatie voor die SCOP-waarde (gemiddeld rendement over het hele stookseizoen) is voor 28°C: 4,4, voor 35°C: 4 en voor 45°C: 3,2.

Stel dat je wil stoken met 35°C watertemperatuur en je gasverbruik in een jaar is 1200 m³, dan zijn de elektriciteitskosten van de warmtepomp (over het gehele jaar) uit rekenen met: 1200 (huidig gasverbruik in m³) x 9,8 x 0,8 / 4 (de COP-waarde) x prijs per kWu (bijv. €0,28).

Dat is dus 1200 x 9,8 x 0,8 / 4 * 0,28 = 658,56 Euro. Waar de waarden 9,8 en 0,8 vandaan komen beschrijven later in dit artikel.

Waarom we bepaalde factoren die invloed hebben op de TVT niet in de berekening opgenomen zijn kan je hieronder lezen.

Warmteverlies (of je huidige gasverbruik)

Het warmteverlies heb je nodig om te berekenen hoeveel warmte de cv-warmtepomp straks moet leveren, en wat dat dan kost. Wil je het warmteverlies van je woning berekenen dan is dat een lastige berekening die veel tijd kost en vereist dat je de isolatiewaarden van alle onderdelen van je bouwschil kent, daarnaast moet je berekenen hoeveel warmte je verliest door ventilatie. Dan nog, het is een theoretische benadering van de werkelijkheid.

In plaats van deze lastige berekening te maken kan je ook uitgaan van je huidige gasverbruik per jaar. Die is wél een weergave van de werkelijkheid. Die hoeveelheid gas heb je nodig gehad voor het verwarmen van je woning, het verwarmen van het douchewater en eventueel het koken. Het koken op gas is een verwaarloosbaar deel van je gasverbruik en kan je negeren. Daarom kan je stellen dat het gasverbruik benodigd was het verwarmen van je woning en het warme water.

Die hoeveelheid gas kan omgerekend worden naar thermische energie (warmte). Je warmtepomp moet diezelfde hoeveelheid thermische energie produceren en die hoeveelheid hebben we later nodig om uit te rekenen hoeveel elektrische energie de cv-warmtepomp gebruikt.

De gasprijs

De gasprijs^[1] is op dit moment circa €1,35/m³.

De elektriciteitprijs

De elektriciteitprijs is op dit moment^[1] circa €0,28 per kWu.

Aanschafprijs cv-ketel

Als je geen cv-warmtepomp zou kopen, dan zal je binnen een paar jaar een nieuwe cv-ketel moeten kopen, dus ook die aanschaf moeten we in de berekening meenemen. We schatten de kosten voor een nieuwe cv-ketel inclusief installatie op 2000 euro.

Onderhoudskosten cv-ketel

Een cv-ketel heeft onderhoud nodig en soms gaat er wat kapot. Een cv-ketel heeft een iets grotere kans dat defecten kunnen ontstaan en/of onderhoud nodig heeft dan een cv-warmtepomp. Het onderhoud op een warmtepomp is een stuk geringer, behalve een periodieke controle en bij lucht/water warmtepompen het schoonmaken van de verdamper (buitenunit) wat écht noodzakelijk is, valt er verder weinig te doen. We schatten in dat de onderhoudskosten van een cv-ketel en cv-warmtepomp niet elkaar veel zullen ontlopen. Daarom vallen die tegen elkaar weg en nemen we ze niet mee in de terugverdientijdsberekening.

Rendement cv-ketel

Een cv-ketel gebruikt aardgas, dat wordt verbrand en daarbij komt er warmte vrij. Maar niet alle warmte wordt nuttig gebruikt. Hoewel de cv-ketels tegenwoordig allemaal zogenaamde HR-ketels zijn, hoog rendementsketels, moeten wij helaas constateren dat de meeste cv-ketels niet goed ingesteld staan. De cv-watertemperatuur staat véél te hoog en daarom wordt er nauwelijks gebruik gemaakt van het hoge rendement dat mogelijk is. In de praktijk zullen de meeste cv-ketels een rendement hebben van circa 80%^[2]. Bij de juiste instellingen en een goed waterzijdig afgeregelde installatie kan dit rendement verbeterd worden naar 90%. In de terugverdientijdsberekening zijn we conservatief en zullen met het gangbare en zeer waarschijnlijke rendement van 80% rekening houden.

Gasverbruik cv-ketel

Het gasverbruik van je cv-ketel kan je vinden op de jaarafrekening van je energieleverancier.

Vastrecht gasaansluiting

Zolang je een cv-ketel hebt en eventueel kookt op gas heb je een gasaansluiting nodig. Alleen het hebben van een gasaansluiting zonder dat je ook maar één kuub gas verbruikt kost je jaarlijks een flink bedrag. Hoe hoog dat is, kan je vinden op de eindafrekening van je energieleverancier van het afgelopen jaar. Maar gratis is het zeker niet. Wij rekenen met een bedrag van 98 euro per jaar.

Aanschafprijs warmtepomp

De prijs van een warmtepomp inclusief installatie en bijkomende kosten voor leidingen, koppelingen en dergelijk is hoog. Hoe hoog, is afhankelijk van het type warmtepomp. In de berekening gaan we uit van een lucht/water warmtepomp omdat dat vrijwel iedereen dit type warmtepomp zal aanschaffen. Het alternatief, de water/water warmtepomp die gebruik maakt van bodemwarmte of warmte uit oppervlaktewater, is flink duurder en daarom buiten het budget vallen van menig woningeigenaar.

We stellen de totale kosten op 12.000 euro. Een lucht/water warmtepomp kán voor minder geïnstalleerd worden, maar gezien het feit dat de vraag het aanbod ruimschoots overtreft zal het onwaarschijnlijk zijn dat je het voor minder kan aanschaffen. Mogelijk is het zelfs meer.

Eventuele subsidie op een warmtepomp

Zolang de overheid subsidie geeft op de warmtepomp zal de terugverdientijd in positieve zin beïnvloed worden. Tijdens de laatste controle door ons gold in Nederland een subsidie van circa 30%.

Aanpassingen cv-installatie voor gebruik van een warmtepomp

Een warmtepomp werkt pas efficiënt, gebruikt dus minder energie, als je gebruik maakt van een lage cv-watertemperatuur. In veel huizen kan het bestaande afgiftesysteem (radiatoren/convectors) niet voldoende warmte afgeven bij die lage cv-watertemperatuur. Dus waarschijnlijk moeten radiatoren vervangen worden voor dikkere radiatoren die meer warmte af kunnen geven. Ook zullen zeer waarschijnlijk de hoofd cv-leidingen aangepast moeten worden. En als je vloerverwarming hebt moeten de vloerverwarmingsverdelers aangepast of vervangen worden.

Hoe hoog de kosten van de aanpassingen uitvallen is per type woning verschillend. Wij stellen in deze terugverdientijdsberekening deze kosten op 2000 euro.

Deze aanpassingen strepen we weg tegen de investering in een nieuwe cv-ketel, dus nemen wij dit niet mee in de terugverdientijdsberekening.

Onderhoudskosten warmtepomp

Deze kosten hebben we hierboven al behandeld bij de onderhoudskosten van een cv-ketel. Zie daar.

Het rendement van een warmtepomp

Het rendement van een warmtepomp is zéér sterk afhankelijk met wat voor cv-watertemperatuur je huis verwarmd. Die temperatuur is eenvoudig op de cv-warmtepomp in te stellen. Hoe lager die temperatuur is, hoe hoger het rendement, dus hoe zuiniger de warmtepomp werkt.

Het rendement bij een warmtepomp wordt uitgedrukt met de COP-waarde. Hoe lager de watertemperatuur, hoe hoger de COP-waarde, hoe minder de warmtepomp elektriciteit verbruikt.

Gebruik je een warmtepomp vriendelijk cv-watertemperatuur dan is een gemiddelde COP over een gemiddeld stookseizoen van 4 te behalen. Heb je vloerverwarming dan kan die COP-waarde nog gunstiger zijn. Verwarm je met een hogere cv-watertemperatuur, omdat je niet bereid bent aanpassingen te maken op je afgiftesysteem, en bijvoorbeeld een temperatuur instelt van 45 graden Celsius, dan is de COP bijvoorbeeld maar 3.2 en betaal je dus 20% meer aan elektriciteitskosten.

In de terugverdientijdsberekening maken we een berekening met 35°C daarbij hanteren we een COP van 4 en bij 45°C hanteren we een COP van 3.2 om de invloed van de cv-watertemperatuur op de terugverdientijd inzichtelijk te maken.

Energieverbruik warmtepomp

Wil je het energieverbruik (elektriciteitsverbruik) van de warmtepomp berekenen, dan moeten je eerst weten hoeveel warmte de warmtepomp moet maken. Die is natuurlijk hetzelfde als de cv-ketel. Stel dat je cv-ketel 1200 m³ gas per jaar verbruikt. Dat moet je dat omrekenen naar thermische energie (warmte) die uitgedrukt wordt in kWu.

In één m³ gas zit 9,8 kWu warmte. Dus dat is 1200 x 9,8 = 11.760 kWu. Maar de cv-ketel heeft geen rendement van 100% maar in de praktijk blijkt dit rond de 80%^[2] te liggen. Dus de cv-ketel haalt uit 1200 m³ gas geen 11.760 kWu, maar 80% daarvan. Dus dat is 11.760 x 0,8 = 9408 kWu.

De vraag is nu, hoeveel elektriciteit verbruikt de warmtepomp om 9408 kWu (uit dit voorbeeld) aan warmte te maken? Dat is afhankelijk van de gemiddelde COP waarde in het stookseizoen, de zogenaamde SCOP waarde. Bij een cv-watertemperatuur van 35°C stellen wij de SCOP op 4. Dan levert de cv-warmtepomp voor 1 kWu elektriciteit 4 kWu warmte. Dus om 9408 kWu warmte te maken gebruikt de warmtepomp dus 9408 / 4 = 2352 kWu elektriciteit.

Rente op een spaarrekening, inflatie en belasting

Als je heel zuiver de terugverdientijd zou willen uitrekenen dan moet je ook het rendement (rente) op een spaarrekening daarin betrekken. Immers, in plaats van je geld uit te geven aan een cv-warmtepomp zou je ook een cv-ketel kunnen kopen en het verschil kan je dan op een spaarrekening zetten.

Het rendement (rente op rente) op die spaarrekening loop je mis doordat je het geld hebt uitgegeven aan een cv-warmtepomp. Stel dat je 10.000 euro gedurende 15 jaar wegzet met een rente van 4% dan heb je na 15 jaar 18.000 euro.

Maar er is ook sprake van inflatie en als we die op 2% zetten hou je praktisch gezien 13.458 euro over, dus een aanwas van je vermogen van 3458 euro. Denk er aan dat afhankelijk van je vermogen je over die 10.000 (13.458) euro ook weer belasting moeten betalen.

Die 10.000 euro is ongeveer het verschil tussen de kosten van een cv-warmtepomp en een cv-ketel (aanschaf + installatie). Wij hebben deze 3458 euro niet in de terugverdientijd meegenomen, maar als je dat wel zou willen moet je dit bedrag optellen bij de aanschafkosten van de cv-warmtepomp. Die is dan geen 12.000 maar dus 15.458 euro.

Boekje over warmtepompen

In het boekje "Lex, Leo en de warmtepomp" lees je vrijwel alle aspecten van een warmtepomp waardoor je beter voorbereid keuzes kan maken bij de aanschaf van een warmtepomp.

Hoe kan je het vermogen van een cv-warmtepomp berekenen?

Het vermogen van een cv-warmtepomp is vrij kritisch. Is het maximumvermogen te laag dan wordt het in hartje winter niet koud. Is het minimumvermogen te hoog dat gaat de cv-warmtepomp pendelen.

Welke aanpassingen zijn noodzakelijk bij een cv-warmtepomp?

Wanneer je de cv-ketel gaat vervangen voor een cv-warmtepomp moet je ook aandacht schenken aan de cv-leidingen en het afgiftesysteem, die hebben meestal aanpassingen nodig. Als je die niet uitvoert zal het energieverbruik onnodig hoog zijn.

voorwaarden   disclaimer

publicatie: 20230930

aanpassing/controle: 20240114

Foutje of aanvulling? Stuur ons een reactie