Kan de bestaande thermostaat met de nieuwe cv-warmtepomp samenwerken?
In dit deel van het gesprek beantwoordt Leo de vraag van Lex of zijn huidige thermostaat hergebruikt kan worden voor de nieuwe warmtepomp. Lex verwacht een simpel ja of nee. Maar het antwoord van Leo neemt een onverwachtse wending en komen aspecten aan de orde die Lex even niet had zien aankomen.
Dit is een pagina uit het boekje "Lex, Leo en de warmtepomp". Twee broers, Lex en Leo, hebben een gesprek over warmtepompen. Lex wil een warmtepomp kopen, en zijn broer Leo praat hem bij. Leo heeft veel ervaring met warmtepompen en zoekt alles tot de bodem toe uit. Een echte techneut, als zeg ik het zelf.
Wil je het gesprek vanaf de eerste pagina lezen, volg dan deze link.
Zeg Leo, in de woonkamer hangt de thermostaat die verbonden is met mijn huidige cv-ketel. Kan die eigenlijk hergebruikt worden?
Voordat ik die vraag kan beantwoorden moet ik je eerst een wedervraag stellen.
Wil jij dat je cv-warmtepomp zo zuinig als mogelijk je huis verwarmt?
Dat riekt naar een retorische vraag Leo (Lex lacht).
(Leo kan zijn grijns ook niet van zijn gezicht halen) Daar heb je wel een beetje gelijk in Lex. Maar ik deed het expres.
Kijk, als je zo zuinig als mogelijk je woning wil verwarmen dan zal je de cv-watertemperatuur zo laag als mogelijk in willen stellen. Maar die instelling houdt het huis alleen maar warm bij een bepaalde buitentemperatuur. Als het buiten kouder wordt, dan wordt het binnen ook kouder.
Met een vaste cv-watertemperatuur breng je namelijk een vaste hoeveelheid vermogen, warmte, in je woning. Maar het vermogen moet afhankelijk zijn van de buitentemperatuur. Als het buiten zacht is, dan moet weinig vermogen je woning in en dat doe je door een lage cv-watertemperatuur te gebruiken. Hoe kouder het buiten wordt, hoe meer vermogen je huis in moet, dus hoe hoger de cv-watertemperatuur moet worden.
Dat klinkt logisch, maar hoe regel je zo iets?
Dat regel je door de cv-warmtepomp in te stellen op een "weersafhankelijke regeling" afgekort WAR. Dat vereist wel dat je aan de schaduwzijde van je huis, dus de noordzijde, een buitentemperatuursensor ophangt en die verbindt met de cv-warmtepomp. Zou je die sensor aan de zonzijde ophangen dan krijg je zodra de zon gaat schijnen irrealistische waarden, vandaar.
Vervolgens moet je opgeven bij welke buitentemperaturen de cv-watertemperatuur moet zijn.
Moet ik dan voor iedere denkbare buitentemperatuur een corresponderende cv-watertemperatuur gaan instellen?
Nee, gelukkig niet. Doorgaans geef je maar twee punten op, dus hoe warm het cv-water moet zijn bij -10° en bij +20°. De tussenliggende waarden rekent de cv-warmtepomp vanzelf uit. Zoiets wordt "de stooklijn" genoemd. Aan die naam kan je horen dat dit al erg oud is en al gebruikt werd bij cv-ketels.
O, dus dat zou ik ook kunnen instellen bij mijn huidige cv-ketel?
Zeker. Vrijwel iedere cv-ketel kan dat. Maar dan moet je dus wel een buitentemperatuursensor met de ketel verbinden.
O wat grappig. Nooit geweten. Maar wat ik nog niet begrijp, mijn huidige cv-ketel kan met een kamerthermostaat werken en wat ik nu begrijp ook met zo'n weersafhankelijke regeling. Toch is er ooit gekozen voor een thermostaat en die werkt naar tevredenheid. Waarom zou ik dan bij een warmtepomp dan ook niet voor een thermostaat kiezen?
Dat zal ik je vertellen. Ik heb het er al eerder met je overgehad. Installateurs willen "geen gezeur", dat klanten bellen met "het wordt niet warm". Een thermostaat "werkt altijd" en levert "geen gezeur" op. Een weersafhankelijke regeling heeft vooral in de eerste winter soms een kleine aanpassing nodig omdat het soms iets te warm of juist te koud wordt. Die stooklijninstellingen verschillen namelijk iets per woning. Dat zou dus telefoontjes kunnen opleveren. Dat wil men niet, dus kiest men voor "de makkelijke weg" en dat is de kamerthermostaat.
Dat daardoor je stookkosten hoger zijn, omdat de temperatuur van het cv-water onnodig hoog is, dus het rendement van de cv-ketel laag, dat doet de installateur geen pijn. Dat doet alleen pijn in jouw portemonnee.
En dan komt nu een belangrijke toevoeging. Een cv-ketel die minder zuinig werkt bij hoge temperaturen, kost je een paar procent op je energierekening. Maar een warmtepomp, die je juist koopt vanwege het besparen op je energiekosten, kan bij een onnodig hoge watertemperatuur veel minder zuinig werken. We praten dan over een energierekening die 10% of meer hoger is dan noodzakelijk.
Nou dat is duidelijk, dus het wordt een weersafhankelijke regeling.
Nou, dat is zeker een verstandige beslissing, maar ik wil daar nog wat aan toevoegen.
Veel warmtepompen hebben de mogelijkheid om aan de weersafhankelijke regeling nog een extra regelmogelijkheid toe te voegen. Dat wordt "ruimtecompensatie of kamerinvloed" genoemd. Ik vind dat een mooie regeling.
Het idee hierachter is het volgende. De weersafhankelijke regeling werkt goed bij "normale" weersomstandigheden. Maar als het bijvoorbeeld sterk gaat waaien dan koelt het huis sterker af dan je op basis van de buitentemperatuur zou kunnen berekenen. Dus de weersafhankelijke regeling schiet daar dan tekort en wordt het iets minder warm in huis.
Hetzelfde gebeurt als veel warmte in je woonkamer ontstaat doordat veel mensen aanwezig zijn, als het zonnetje je huis inschijnt vooral als je veel ramen op het zuiden hebt.
In de woonkamer hangt een apparaat dat lijkt op een thermostaat, maar dat is hij niet. Je stelt de gewenste kamertemperatuur in, en in het kastje zit een temperatuursensor. Het kastje meet het verschil tussen de gewenste en de actuele waarde en geeft dit verschil, positief of negatief door aan de warmtepomp.
Het lijkt dus veel op een thermostaat. Alleen een thermostaat schakelt de cv-warmtepomp in of uit.
Dit kastje geeft alleen het verschil in temperatuur door en op basis daarvan wordt de stooklijn, tijdelijk, aangepast. Als het in de kamer iets te koud is zal de stooklijn aangepast worden door de watertemperatuur iets te verhogen. Is het te warm dan wordt de watertemperatuur verlaagd. Feitelijk wordt de stooklijn, die de watertemperatuur bepaalt aan de hand van de buitentemperatuur continu aangepast. Dan hoef je dat zelf niet meer te doen.
Dat is wel makkelijk en mooi.
Zeker. Een andere optie is om de weersafhankelijke regeling te combineren met een thermostaat. Dat moet dan wel een simpele "aan/uit" thermostaat zijn. Die term aan/uit moet je aantreffen bij de specificaties van de thermostaat. De weersafhankelijke regeling zorgt dat de watertemperatuur zo laag als mogelijk is bij de dan geldende buitentemperatuur en mocht het iets te warm worden, dan grijpt de thermostaat in want die schakelt de warmtepomp dan uit.
Let er bij die thermostaat op dat deze een kleine hysterese heeft. De hysterese is het verschil in temperatuur dat de thermostaat de warmtepomp uit- en weer inschakelt. Bij veel thermostaten is die hysterese 1 graad en soms nog meer. Maar het afkoelen van de kamer met één graad geeft een onbehagelijk gevoel. De meeste mensen vinden een hysterese van 0,5 of 0,4 graden prettig. Bij een hysteresis van 0,4 graden en een gewenste kamertemperatuur van 21 graden schakelt de thermostaat de cv-warmtepomp uit bij 21,2° en schakelt hem weer in bij 20,8°. Let er ook op met welke resolutie je de gewenste temperatuur kan instellen. Daarbij is één graad veel te grof. Een halve graad is prettig.
Mooi, dan heb ik dus twee opties. Een weersafhankelijke regeling in combinatie met ruimtecompensatie of met een thermostaat. Toch fijn dat ik dit soort zaken met je door kan nemen. Ik had nog een paar andere vragen, heb je nog even tijd voor me?
Natuurlijk broeder, ik zou zeggen steek van wal.
Alles wat je wil weten over de thuisbatterij
Een artikel over de thuisbatterij die de belangrijkste aspecten behandelt met verwijzingen naar verdiepingsartikelen. Wist je dat er twee totaal verschillende thuisbatterijen bestaan, ieder met hun voor- en nadelen?
aanpassing/controle: 20230302
Foutje of aanvulling? Stuur ons een reactie