Wat is de terugverdientijd van een warmtepomp?

In dit deel vraagt Lex zich af hoe lang het duurt voordat de kosten van een warmtepomp terugverdiend zijn. Leo gaat aan de de slag met kubieke meters gas, kiloWatturen, eenmalige kosten en komt tot een antwoord.

Zeg Leo, zo'n warmtepomp mag dan wel zuiniger zijn dan een cv-ketel, maar hij is behoorlijk duur. Is de terugverdientijd van een warmtepomp een beetje uit te rekenen?

Dat is een hele interessante vraag Lex, maar wel lastig.

Want?

De terugverdientijd is namelijk afhankelijk van de gas- en elektriciteitsprijzen.

Maar die zijn toch bekend?

Jazeker, maar als je mij deze vraag eind 2021 had gesteld dan was mijn antwoord anders geweest dan in maart 2022, en vandaag is mijn antwoord weer anders. De gasprijzen zijn immers erg volatiel. Dus daarmee ook de terugverdientijd.

Een extra complicatie is dat de terugverdientijd behoorlijk lang is. Dus als je de terugverdientijd reëel wil inschatten, moet je vooral een idee hebben van de lange termijn trend van de gas- en elektriciteitsprijzen.

Wat het ook extra lastig maakt is dat ik mijn glazen bol al jaren kwijt ben. Dus in de toekomst kijken is er op dit moment even niet bij. Maar, ik zie wel de afgelopen negen jaar een hele duidelijke trend.

En die is?

Die trend valt uiteen in twee aspecten.

Ten eerste verhoogt de overheid jaar naar jaar de belastingen op gas. Op elektriciteit heft men ook wel belasting, maar die belasting stijgt niet zo hard. Gas stijgt veel harder. Daarnaast hoor je duidelijke signalen van de overheid: ze gaan de belasting op gas steeds verder verhogen en van elektriciteit laten ze minder snel stijgen.
[In januari 2024 is de belasting op elektriciteit gedaald van 12 naar 10 cent per kWu, en op aardgas is deze opnieuw gestegen, per kuub van 36 cent in 2022, 49 cent in 2023 naar 58 cent in 2024 ]
Men wil gebruik van elektriciteit stimuleren boven dat van gas.

Het tweede aspect is dat de overheid de afgelopen jaren heel duidelijk aangeeft "we willen van het gas af".

Ik heb door de jaren heen geleerd om "met de stroom mee te zwemmen", dat gaat wel zo makkelijk.

Dus het zou mij niets verbazen als de prijs van gas in de komende jaren steeds hoger wordt en elektriciteit minder snel stijgt.

Dus?

Dus als je de keuze hebt tussen verwarmen op gas of elektriciteit dan lijkt elektriciteit de voorkeur te hebben boven gas. Omdat een warmtepomp op elektriciteit werkt, lijkt dat een goede keuze.

Maar, eerlijk is eerlijk, voor een warmtepomp moet je een hele grote investering doen. En of je dat terug gaat verdienen en op welke termijn is op dit moment onzeker.

Ik heb je in het begin van ons gesprek al een tegeltjeswijsheid meegegeven en die is in dit kader zeer van belang. En die wijsheid is:

Met zonnepanelen kan je wel elektriciteitsverbruik verlagen maar niet je gasrekening.

Dus niet alleen de overheid heeft invloed op de terugverdientijd van een warmtepomp, maar zelf heb je dat ook. Tenminste, als je zonnepanelen hebt. Daarover heb ik een artikel geschreven, dat kan je hier vinden.

Ja, die wijsheid is me nog bijgebleven. Maar als we eens een bepaalde prijs voor gas en voor elektriciteit stellen, dan is de terugverdientijd toch uit te rekenen?

Zeker.

Laat ik eens de volgende aannames doen: de gasprijs inclusief belastingen etc. is 1,50 euro, de elektriciteitsprijs is 0,50 euro, de aanschafprijs van een warmtepompinstallatie is 12.000 euro en de prijs voor het vastrecht op een gasaansluiting is 150 euro.

En niet onbelangrijk, ik stel de gedurende het seizoen gemiddelde COP-waarde, de zogenaamde SCOP, van de warmtepomp op 4.

Dan mis ik nog één belangrijk gegeven en dat is de hoeveelheid gas die je afgelopen jaar hebt verbruikt. Hoeveel was dat ongeveer Lex?

Ons verbruik was afgelopen jaar zo'n 1600 m3 gas.

Nou, eerst maar eens je huidige kosten berekenen voor je gasverbruik. Daar zitten wel de kosten voor het koken op gas bij, maar deze zijn zo ontzettend laag, dus die spelen een rol in de marge, en negeren we.

Je gasverbruik was 1600 kuub, dus 1600 x 1,50 euro = 2400 euro.

Jouw gasketel heeft met je huidige instellingen een rendement van circa 80%. Dat had makkelijk 90% kunnen zijn, maar daarvoor moet je met een lagere watertemperatuur stoken. Daar hebben we het in het begin van ons gesprek al over gehad. Laat ik voorlopig maar rekenen met die 80%. Dat betekent dat je van die 1600 kuub effectief maar 1600 x 0,8 = 1280 kuub als warmte in je huis hebt gekregen. De rest is via de schoorsteen als warmte naar buiten verdwenen.

Nou moeten we die 1280 kuub omrekenen naar thermische energie, noem het warmte. Dat doe ik door het aantal kuub te vermenigvuldigen met 9,8 en dan kom ik op 1280 x 9,8 = 12544 kWh aan thermische energie. Vraag me niet hoe ik aan de getallen kom die ik net gebruikte voor het omrekenen, vertrouw op me dat ze kloppen^[1].

Dus de warmtepomp moet, net als je cv-ketel, ook 12544 kWh aan warmte produceren. Maar een warmtepomp werkt zeer efficiënt zoals ik je al eerder vertelde. Dat had met die COP-waarde te maken. Die heb ik nu op 4 gesteld. Dat is best een reële waarde als gemiddelde over het stookseizoen. Dus de warmtepomp moet 12544 kWu aan warmte leveren maar verbruikt daarvoor maar 12544 / 4 = 3136 kWu aan elektriciteit. En we hebben de kWu prijs voor elektriciteit gesteld op 0,50 euro dus voor de elektriciteit van de warmtepomp betaal je 3136 x 0,50 = 1568 euro.

Omdat je de gasaansluiting kan opzeggen betaal je ook geen vastrecht meer hiervoor. We hebben dat vastrecht gesteld op 150 euro. Dat bedrag moeten we optellen bij de kosten van gas per jaar. Dat wordt dus voor gas per jaar: 2400 + 150 = 2550 euro.

Zo dat is de eerste stap. Nou ga ik ervan uit dat een warmtepomp een levensduur heeft die langer is dan die van een cv-ketel. En je moet waarschijnlijk binnen een paar jaar toch je cv-ketel vervangen. Die kosten maak je dan niet meer. Die zou ik op 2000 euro stellen. Maar aan de andere kant schat ik in dat je ook aanpassingen moet maken aan radiatoren en de vloerverwarming, daar komen we later op terug, en die schat ik voor het gemak ook op een eenmalig bedrag van 2000 euro. Dus die strepen we tegen elkaar weg.

Als je overstapt van een cv-ketel naar een warmtepomp dan zou je, in dit voorbeeld, een besparing hebben van 2550 - 1568 = 982 euro per jaar.

Maar, je moet dan wel eerst 12.000 euro voor een warmtepomp installatie uitgeven. Dus dan is je terugverdientijd: 12.000 / 982 = 12,2 jaar^[2].

Nou daar heb je hem. In dit voorbeeld, met deze aannames, is het dus iets meer dan twaalf jaar.

Hmmm. Dat is nog een flinke tijd.

Ja, dat is het.

Maar weet je nog die tegeltjes wijsheid nog?

Ja van die zonnepanelen en de elektriciteitsrekening?

Inderdaad. Als je wil kan je met zonnepanelen die kosten verlagen. Flink verlagen zelfs.

Zoals je weet heb ik ook een warmtepomp en geen gas meer. Vanwege de zonnepanelen hoefde ik voor mijn energierekening afgelopen jaar niets te betalen, ik kreeg zelfs een paar honderd euro terug. Dus mijn terugverdientijd is, zelfs als ik de kosten meereken van de zonnepanelen, flink lager dan die twaalf jaar.

Zo hé, dat is mooi.

Ja, maar eerlijk is eerlijk, daar heb ik natuurlijk wel eerst moeten investeren in zonnepanelen. Maar dan nog, het blijft erg aantrekkelijk.
[de kosten van één kWu geproduceerd door eigen zonnepanelen is circa 9 cent (dat volgt uit de aanschafprijs die je deelt door de opbrengst van je zonnepanelen gedurende 15 jaar; de zonnepanelen zullen wel langer blijven werken, maar bij 15 jaar is dit circa 9 eurocent), in dat geval zouden de jaarlijkse elektriciteitskosten voor de warmtepomp zijn: 3136 kWu x 0,09 = 282 euro (althans, zo lang de salderingsregeling blijft bestaan) en dan is de besparing per jaar: 2550 - 282 = 2268 euro, dus de investering van 12.000 euro heb je dan in 12000 / 2268 = 5,29 jaar terugverdiend^[2]]

Maar de salderingsregeling voor zonnepanelen gaat toch de komende jaren afgebouwd worden?

Dat klopt. Maar dat haal je er desondanks toch uit. Maar als de salderingsregeling helemaal afgeschaft is in 2030, dan ligt dat anders. Maar tegen die tijd spelen er weer hele andere zaken. Ik vermoed dat ik dan al weer geïnvesteerd heb in een thuisbatterij want die is er nu nog niet. Ik verwacht dat de aanschaf daarvan te zijner tijd wel interessant wordt.

Als je geïnteresseerd bent hoe zonnepanelen kunnen bijdragen tot het verlagen van de elektriciteitskosten van je warmtepomp, dus de terugverdientijd van de warmtepomp kan verlagen, heb ik een uitgebreid artikel geschreven over de combinatie van zonnepanelen en een warmtepomp. Het lezen waard al zeg ik het zelf.

Ja, ja, "wij van WC-eend"... (Lex lacht)

Precies, maar een interessant WC-eendje (Leo lacht).

Nou dat terugverdienplaatje is mij nu ook duidelijk geworden, dank je wel.

Graag gedaan.

En je hebt vast nog meer vragen?

Nou zeker. maar laat me je eerst nog een kopje koffie inschenken.

Graag, dan ga ik alvast naar het volgende deel van ons gesprek.