Split of monoblock warmtepomp

In dit deel van het gesprek bespreken Lex en Leo de verschillen tussen split en monoblock warmtepompen, maar er wordt ook stilgestaan bij de voor- en nadelen.

Leo vertelt waarom sommige installateurs reuze enthousiast zijn over monoblocks en alleen maar deze willen aanbieden. Maar ook hier blijkt zich weer een addertje onder het gras te verschuilen.

Zeg Lex, we hebben het nog helemaal niet gehad over split en monoblock warmtepompen. Wil je daar wat meer over willen weten?

Wat zijn dat dan weer voor warmtepompen? Ik dacht dat er maar twee typen waren, hybride en all-electric warmtepompen?

Nee, er zijn nog veel meer keuzes te maken.

Oké, maar waarom zou ik bijvoorbeeld een monoblock warmtepomp willen hebben in plaats van een all-electric of hybride warmtepomp?

Nou, dat ligt wat anders. Kijk, bij de hybride of all-electric warmtepomp moet je een keuze maken of je naast de warmtepomp nog een cv-ketel wilt aanhouden. Het zegt nog niets over wat voor soort warmtepomp je neemt.

Je moet dus niet alleen kiezen tussen een hybride of all-electric warmtepomp, maar dus ook tussen een split of monoblock warmtepomp.

Je hebt dus vier keuzes:
1. split hybride,
2. monoblock hybride,
3. split all-electric
4. monoblock all-electric.

En wat is dan het verschil tussen die split en monoblock versie?

Bij een monoblock bevindt de warmtepomp zich in één kast, en die staat buiten^[1]. Vanuit de monoblock komen twee cv-leidingen en die worden dan aangesloten op je bestaande cv-leidingen.

Bij een split warmtepomp, ook wel eens een biblock warmtepomp genoemd, bestaat de warmtepomp uit twee delen. De onderdelen van de warmtepomp zijn verdeeld over een buitendeel en een binnendeel. Het buitendeel produceert de warmte, het binnendeel geeft de warmte af aan je cv-systeem. Het warmtetransport tussen die twee delen vindt niet plaats met normale cv-leidingen maar met koudemiddelleidingen. Net zoals dat gebeurt bij de gangbare airco's die uit een buiten- en een binnendeel bestaan. Vandaar dat ze die airco's ook split airco's noemen. Die leidingen zijn een heel stuk dunner en wellicht heb je ze wel eens bij een airco gezien, dan zit er een duimdikke wit-creme-kleurige isolatie omheen.

Overigens, hoewel de naam monoblock suggereert dat het om één apparaat gaat, is dat niet helemaal waar. Afhankelijk van de fabrikant/model heb je binnen nog wel een klein doosje met besturingselektronica en een driewegklep ten behoeve van je boiler. Maar bij sommige fabrikanten is het iets meer dan dat. Dan is het een flinke schoenendoos, want dan bevindt zich ook de circulatiepomp en ook het hulpelement binnen. Over dat laatste kom ik later nog op terug.

Je zou denken een monoblock waar alles in zit, dat zoiets wel beter zal zijn dan een split.

Dat is dus niet zo Lex. Technisch gezien zijn het twee identieke apparaten alleen zitten bij de split een aantal van de onderdelen binnen en een aantal onderdelen buiten. De een is niet beter of slechter dan de ander. Afhankelijk van de situatie is de een soms beter toepasbaar dan de ander.

Wat zijn dan de verschillen dan tussen een monoblock of een split?

Dat zijn er nog al wat. Laat ik ze stuk voor stuk de revue laten passeren.

Als eerste, de leidingen vanuit een monoblock zijn dikke cv-leidingen, en die moeten ook nog eens buiten goed geïsoleerd worden. Bij een split zijn de leidingen vrij dun, daar zit natuurlijk ook isolatie omheen. Je zal ergens met die leidingen van buiten naar binnen moeten gaan, en bij de een is het gat wat geboord moet worden flink groter dan de ander.

Mocht de boiler op de 1e verdieping of op zolder staan, dan moeten die leidingen wel dáárheen. Vanwege warmteverlies heeft het de voorkeur de leidingen binnen de woning naar boven te leiden. Maar als je dat niet ziet zitten, dan kan het ook via de buitenmuur. In dat geval is een kabelgoot met die dunne koudemiddelleidingen makkelijker en iets minder opvallend dan de dikkere cv-leidingen.

Als tweede, bij een monoblock zit alles in één apparaat en dat buitendeel is daarom een stuk groter dan een split warmtepomp. Sommigen vinden dat niet mooi, zo'n ontsierend groot apparaat naast je woning of in de tuin.

Ten derde, en niet onbelangrijk is het volgende. Een split moet door een zogenaamde f-gassen gecertificeerde monteur geïnstalleerd worden. Niemand anders mag dat. Dat is wettelijk zo geregeld. Maar niet iedere cv-installateur heeft een f-gassen monteur in dienst. Vanwege het tekort aan f-gassen monteurs zal je op korte termijn meer kans hebben dat je een installateur treft die een monoblok kan installeren dan die een split kan installeren.

Daar schuilt dus ook een addertje onder het gras. Niet ieder installatiebedrijf heeft voldoende f-gassen monteurs in dienst en sommige installatiebedrijven hebben mogelijk zelfs helemaal geen f-gassen monteurs op de loonlijst staan. Toch willen die bedrijven ook warmtepompen aanbieden, daar moet ook brood op de plank. Dus wat doe je als je alleen maar monoblocks kan installeren? Dan vertel je de klant dat een monoblock zoveel beter is dan een split. Maar wie wordt van dit advies beter, de klant of de installateur? Realiseer dat het vooral een advies is op basis van het feit dat ze niet iets anders dan een monoblock kunnen aanbieden.

Ten vierde, over het algemeen is een monoblock warmtepomp nét iets goedkoper dan de split-unit warmtepomp. Maar dat zou geen doorslaggevende reden moeten zijn.

Daarnaast lijkt er een klein voordeel te zijn voor een monoblock als je grote afstanden moet overbruggen, omdat de monoblock bijvoorbeeld achterin je tuin komt te staan en je tien of meer meter moet overbruggen. Overigens, een split kan rustig twintig meter in de tuin overbruggen, maar hoewel ik de harde bewijzen niet heb gezien lijken de technici de voorkeur te hebben voor een monoblock als je lange afstanden moet overbruggen. Het argument dat de technici hebben, is dat de koudemiddelleidingen bij lange afstanden een groter verlies hebben dan de cv-leidingen bij een monoblock. De reden is dat een aanvoerleiding van de koudemiddelleiding een véél hogere temperatuur heeft dat de aanvoerleiding van een monoblock. Staat de warmtepomp tegen of vlak bij je huis, dan speelt dat dus geen rol.

Bij een split warmtepomp moet een f-gassen monteur de koudemiddelleidingen tussen de buiten- en binneneenheid aanbrengen. Soms gebeurt het wel eens dat die leiding gas gaat lekken. Dat merk je zelf snel genoeg, want het wordt minder snel warm of je krijgt een foutmelding. Dat lek ontstaat meestal niet "in" de leiding maar bij een koppeling (verbinding tussen twee leidingen). Dat moet dan wel gerepareerd worden.

Een monoblock heeft natuurlijk ook koudemiddelleidingen, hij is immers identiek aan een split. Alleen die koudemiddelleidingen zitten in het apparaat en komen niet naar buiten. En die koudemiddelleidingen zijn onder gecontroleerde fabrieksomstandigheden met een hoge kwaliteit gelast. De kans dat bij een monoblock f-gassen gaan lekken is uiterst gering.

Er is wel één belangrijk punt van aandacht. Bij een monoblock stroomt cv-water tussen de monoblock en je cv-installatie. Die leidingen bevinden zich voor een klein gedeelte dus ook buiten. Die buizen moeten natuurlijk goed geïsoleerd worden om warmteverliezen te beperken. Als je warmtepomp een tijdje stil staat en het vriest buiten, dan zou het cv-water kunnen bevriezen. Daarom zorgt het monoblock ervoor dat de temperatuur ruim boven de 4 graden blijft, door af en toe de circulatiepomp aan te zetten waardoor wat cv-water van zeg 20 graden door de buizen stroomt. Dus over bevriezen van je cv-leidingen buiten hoef je je geen zorgen te maken.

Tenzij..., ja tenzij er voor een langere tijd zich een stroomstoring voordoet én het buiten ook nog eens flink vriest. We hebben het dan niet over een stroomuitval van 15 minuten, maar langdurige uitval. Denk aan drie uur of langer. Omdat de spanning weggevallen is, kan de circulatiepomp geen warm water meer door de buitenleiding pompen. En ondanks de isolatie van de leidingen zal het cv-water op een gegeven moment kunnen bevriezen^[2]. En dat wil je niet hebben.

Nou kan je op de buitenleidingen wel kleppen monteren die automatisch open gaan bij een temperatuur onder de 4 graden Celsius, waardoor het water uit de warmtepomp stroomt, en je dus behoedt voor problemen vanwege bevriezing. Maar de vraag is of die kleppen ook na jaren inactiviteit nog wel werken.

Als alternatief kan je, op de buitenleiding, twee kranen laten monteren die je handmatig openzet en alleen van het buitendeel het water weg laat lopen. Maar ja, dan moet je dus wel thuis zijn. Nu valt de elektriciteit in Nederland nauwelijks uit, en dan is het meestal ook nog kortdurend. Mocht het een langdurige stroomstoring zijn dan is de kans klein dat het dan ook nog eens vriest dat het kraakt. Bij elkaar is dus de kans dat zoiets gebeurt zéér gering. Maar het is een risico en dat kan je niet negeren.

Overigens, ik heb het zelf niet uitgezocht, maar het schijnt dat de meeste inboedelverzekeringen deze schade dekken.

Een voordeel van een monoblock is dat vervanging heel eenvoudig gaat. Het oude buitendeel loskoppelen, nieuwe plaatsen en de cv-leidingen verbinden en je bent praktisch al klaar. Dat zal een stuk sneller gaan dan bij een split warmtepomp waar altijd een f-gassen monteur twee uurtjes extra nodig heeft voor het opnieuw aansluiten van de koudemiddelleidingen^[3]. Daarnaast moet niet alleen het buitendeel, maar ook het binnendeel vervangen worden.

Als laatste, het binnendeel van een split warmtepomp, dat ook wel hydrobox wordt genoemd, neemt natuurlijk ook ruimte in beslag. Dat is vergelijkbaar met een kleine cv-ketel. Zo dat is het wel zo'n beetje.

Jeetje, wat een informatie. Nou je maakt de keuze niet makkelijker!

Inderdaad, dat zijn lastige keuzes.

Dan even wat anders Leo. Ik hoorde al twee keer de term boiler voorbij komen. Maar ik heb op dit moment geen boiler en dat wil ik ook zou houden. Dat kan toch wel?

Dat is een leuk onderwerp om aan te snijden Lex. Zullen we dat doen in het volgende deel van het gesprek?

Doen we!