Kunnen de de bestaande radiatoren en vloerverwarming gebruikt worden in combinatie met een warmtepomp?

In dit deel van het gesprek vraagt Lex zich af of zijn huidige afgiftesysteem, de radiatoren en de vloerverwarming, gewoon gebruikt kunnen worden als hij zou overschakelen naar een warmtepomp.

Dat is best een belangrijke vraag, want een goed afgiftesysteem is het allerbelangrijkste dat je op orde moet hebben voordat je overschakelt naar een warmtepomp.

Het antwoord van Leo is lekker duidelijk en kort: "Ja" maar helaas zet hij daarna een komma en laat Lex in vertwijfeling achter ", mogelijk wel, maar dat ligt er aan".

Gelukkig geeft Leo wel een duidelijke toelichting en geeft ook een tip hoe je van te voren kan controleren of radiatoren en vloerverwarming warmtepomp geschikt zijn. Eind goed, al goed.

Zeg Leo, kan ik eigenlijk mijn radiatoren en vloerverwarming blijven gebruiken als ik overschakel naar een warmtepomp of moet daar wat op aangepast worden?

Ja, mogelijk wel, maar dat ligt er aan.

Ohhhh, lekker concreet Leo, daar heb ik wat aan. En waar ligt dat dan aan?

Of de radiatoren en vloerverwarming, dat wordt ook wel "het afgiftesysteem" genoemd, in staat zijn om je woning warm te houden. En nou komt er een hele belangrijke toevoeging, bij een warmtepompvriendelijke watertemperatuur.

Lex kijkt nu zijn broer wat wazig aan, hoe moet hij dit antwoord nu weer interpreteren?

Kijk broeder, jouw huidige cv-ketel kan je huis warm houden, dat staat niet ter discussie. Maar jouw ketel staat nog op een watertemperatuur van 75° C. En zoals ik al eerder tegen je zei, dat is niet slim.

hmm mm

Stel dat een warmtepomp het cv-water ook opwarmt tot 75 graden, dan wordt je huis natuurlijk ook warm. Dat staat niet ter discussie.

Maar je wilt niet dat je toekomstige warmtepomp het cv-water zo heet stookt. Kan je nog die grafiek van daarnet herinneren? Wacht even dan pak ik hem er bij. Kijk hier is ie.

Daar zie je dat naarmate de watertemperatuur hoger is, de COP-waarde van de warmtepomp lager wordt. En een lagere COP-waarde houdt een lager rendement in, dus stijgt je elektriciteitsverbruik.

In de grafiek zie je niet een lijn staan voor een watertemperatuur van 75° Celsius, want dat levert zo'n slechte COP-waarde op waardoor de warmtepomp mogelijk onzuiniger is dan een cv-ketel. Dus stoken met 75 graden moet je al niet willen met een cv-ketel, en al helemaal niet met een warmtepomp.

Bij warmtepompen geldt een vuistregel dat iedere graad verlaging van de watertemperatuur een besparing oplevert van circa 2%. Dus als de inhoud van je portemonnee je lief is, dan zal je zelf alles op alles willen zetten om de watertemperatuur zo laag als mogelijk te houden. En dan moet je dus denken aan een watertemperatuur van bijvoorbeeld 35 graden.

Maar dan zet iedereen toch de watertemperatuur van zijn warmtepomp op 35 graden?

Ja, maar dan verlies je één aspect uit het oog. Kan je met een watertemperatuur van 35 graden het huis wel warm krijgen? Een radiator geeft bij een watertemperatuur van 35 graden natuurlijk véél minder warmte af dan bij 75 graden. Dat verschil is circa 80%!

O, is dat verschil zo groot?

ja, dat is heel groot. Maar denk nou niet doordat de radiator maar 20% van de oorspronkelijke warmte afstaat, dat je dan vijf keer zoveel radiatoren moet ophangen om het warm te krijgen.

O, gelukkig, ik hield mijn hart al vast.

Er zijn twee aspecten die hierin een positieve rol spelen. Radiatoren zijn over het algemeen overgedimensioneerd. Dus ze kúnnen meer warmte afgeven dan er feitelijk nodig is. Daarnaast, een cv-ketel die op 75 graden stookt, staat maar voor een korte tijd te branden en daarna volgt er een lange periode dat de brander uit staat. Het is heel normaal dat een cv-ketel bijvoorbeeld 20 minuten brandt en daarna bijvoorbeeld 25 minuten uitstaat, en dat herhaalt zich zo. Dus de radiatoren worden maar voor een korte periode verwarmd en voor een groot deel van de tijd staan ze vrijwel geen warmte af.

Die twee zaken, het overgedimensioneerd zijn van radiatoren en dat ze maar voor een deel van de tijd werkelijk warmte afgeven, zorgen dat je veel marge in je radiatoren hebt. Daardoor zal in vrijwel iedere woning het mogelijk zijn om deze met een watertemperatuur van 55 graden te verwarmen, en dan krijg je deze nog makkelijk warm.

Maar als je de watertemperatuur nog verder laat dalen, naar bijvoorbeeld 45, 40 of 35 graden zal je op een gegeven moment op een punt komen dat het huis niet meer voldoende warm wordt. Waar die grens ligt, is voor ieder huis anders.

Een vermeldenswaardig onverwacht fenomeen doet zich trouwens in dit kader voor. Naarmate de huizen door de jaren heen beter geïsoleerd werden, hoe hoger die grens ligt. Dus bij een super geïsoleerd huis uit 2020 is de minimale watertemperatuur bijvoorbeeld 55 graden, terwijl bijvoorbeeld een slecht geïsoleerde woning uit 1975 je mogelijk al bij 45 graden warm kan krijgen.

Hè? Maar dat is wel heel vreemd, dat is toch precies het tegenovergestelde als wat je zou verwachten?

Precies, en daarom vertel ik het je ook als opvallend feit. De reden is overigens heel verklaarbaar.

Vroeger bouwde men huizen waarbij de technische marge op de materialen over het algemeen zeer ruim was. Dus werden vloeren en muren zwaarder uitgevoerd dan strikt noodzakelijk was. Dat deed men ook met radiatoren. Die waren ook zeer ruim bemeten. Dan heb je nooit gezeur van bewoners dat ze het niet warm houden was de gedachte. Maar rond 1990 zijn bouwers steeds meer op het geld gaan letten en werden de technische marges steeds kleiner. Dat gold ook voor radiatoren. Na 2000 werden de radiatoren steeds krapper bemeten, daarmee kon de kostprijs weer verder naar beneden.

Maar nog meer speelt het volgende fenomeen een rol. De radiatoren in oude, dus nauwelijks, of ongeïsoleerde woningen, waren berekend op een enorm warmteverlies, er was immers nauwelijks isolatie. Maar in de afgelopen decennia zijn bij die woningen isolerende maatregelen genomen. Bijvoorbeeld tochtstrippen, dubbelglas en mogelijk vloer- en dakisolatie. Daardoor heeft zo'n woning flink minder warmteverlies, maar de radiatoren worden niet aangepast en hebben dus gezien die nieuwe isolatiewaarde een flinke overcapaciteit.

En zo krijg je het wonderlijke feit dat woningen van voor 1990 en vooral nog oudere woningen, méér geschikt zijn om zonder of met minimale aanpassingen over te stappen naar een warmtepomp dan moderne woningen uit bijvoorbeeld 2020 die supergoed geïsoleerd zijn maar heel krap bemeten radiatoren hebben. Daar moeten meer aanpassingen aan het afgiftesysteem worden gedaan, willen ze overstappen naar een warmtepomp.

Interessant, maar ik wil graag weten hoe het met mijn huis staat. Hoe kom ik er achter met welke cv-watertemperatuur ik het huis nog warm hou?

Nou dat kan je zelf ontdekken. Het idee is dat je met je cv-ketel een warmtepomp simuleert door de watertemperatuur zeer laag in te stellen. Op dit moment staat je cv-ketel waarschijnlijk op 75 graden Celsius. De eerste stap zet je door de watertemperatuur op 55 graden te zetten. Maar vergeet niet om de bloktijden van je klokthermostaat aan te passen waardoor de cv-ketel 24 uur per dag aanstaat. Want de warmtepomp zal ook 24 uur per dag moeten aanstaan.

Je zal dan zien dat het vrijwel zeker warm wordt. In dat geval kan je de temperatuur steeds in stapjes van vijf graden verlagen en kijken of je het huis nog warm houdt.

Deze test moet je wel doen als het buiten circa 0°C is. Let op, ik heb het dan over de gemiddelde etmaaltemperatuur. Dus in de nacht een aantal graden onder nul en overdag daarboven. Bij het KNMI houden ze voor weerstations in het land die etmaalgemiddelde bij en kan je ophalen van het internet^[1]. Want het is belangrijk om er achter te komen of je met een watertemperatuur van bijvoorbeeld 40-45 graden en een buitentemperatuur van nul graden het huis nog warm krijgt.

Met deze test kan je, voordat je overstapt naar een warmtepomp, controleren of je afgiftesysteem geschikt is voor gebruik met warmtepomp. Want een warmtepomp wil je met 35 graden je woning verwarmen.

35 graden? 45 bedoel je zeker?

Nee, ik bedoel dat de warmtepomp op circa 35°C zal draaien, maar ik geef toe, ik smokkel een heel klein beetje. Maar dat zit zo: als de cv-ketel de aanvoertemperatuur op 45°C heeft dan zal de retourtemperatuur circa 15 graden lager zijn, dus 30 graden. Een radiator is dan aan de bovenkant 45 en aan de onderkant 30 graden. Dus de gemiddelde temperatuur is dan 37,5°C. En die gemiddelde temperatuur is bepalend voor de warmteafgifte van een radiator.

Wanneer je met een warmtepomp gaat verwarmen zal het verschil maar 5 graden zijn. Dus als de aanvoertemperatuur 35°C is, dan is de retourtemperatuur 30°C. De gemiddelde temperatuur van je radiator is dan 32,5°C. Dat scheelt maar vijf graden met de cv-ketel die op 45 graden staat.

Als je het met de cv-ketel op 45 graden nog warm houdt, dan zal het met de warmtepomp ook wel gaan lukken op circa 35°C of een paar graadjes hoger.

Dat is inderdaad een slimme test. Maar ik vraag me af, als het buiten nog kouder wordt dan nul graden, blijft het dan ook warm met de cv-ketel als die op 40-45 graden staat ingesteld?

Nee, daar hou je het niet meer warm. Maar dat is met een warmtepomp niet anders. Zodra het buiten kouder wordt dan nul graden zal je stapje voor stapje de watertemperatuur iets moeten verhogen. Bij -10 graden zal je watertemperatuur dan rond de 45, wellicht 50 graden zijn. Een warmtepomp doet dat automatisch voor je, jij moet dit met je cv-ketel even met de hand doen.

Maar Leo, bij 50 graden is een warmtepomp toch minder zuinig?

Dat klopt, maar dat is maar voor een handjevol dagen per jaar. Dan kost het verwarmen inderdaad meer elektriciteit. Maar je moet het over het hele stookseizoen bekijken, en dan is een warmtepomp véél voordeliger dan een cv-ketel.

Goed, maar wat nou als ik het bij nul graden niet warm kan houden, wat betekent dat voor een eventuele overgang naar een warmtepomp?

Wat dat betekent is afhankelijk wat voor watertemperatuur je op de cv-ketel nodig had bij nul graden. Was dat bijvoorbeeld 50 in plaats van 45 graden, dan zou je nog kunnen overwegen om dit te accepteren. Je laat dan de warmtepomp niet met 35 maar iets als 40 graden verwarmen. Het gevolg is wel dat het elektriciteitsverbruik van de warmtepomp wat hoger wordt.

Op basis van de vuistregel "voor iedere graad stijging van de watertemperatuur stijgt het verbruik met 2%" zal je dus een 10% hogere elektriciteitsrekening krijgen in vergelijking met het stoken op 35 graden. De keuze is aan jou. Ik zou daar niet voor kiezen, maar de radiatoren aanpassen waardoor ze meer warmte afgeven en daardoor kan de watertemperatuur dalen. Het geld van die paar radiatoren heb je binnen een redelijke tijd terugverdient.

Wanneer je 50 tot 55 graden nodig had bij een buitentemperatuur van nul graden, dan weet je zeker dat je radiatoren te weinig warmte afgeven, dus moet je aanpassingen maken aan je radiatoren. Dat kan je bij wijze van spreken morgen al doen, maar het kan ook tegelijkertijd met de warmtepompinstallatie, wat jij prettig vindt.

En wat moet ik me voorstellen bij die aanpassingen?

Dat is afhankelijk hoe je het wil aanpakken. Je kan kiezen uit vier mogelijkheden of een combinatie daarvan. Ik zal ze stuk voor stuk met je doornemen.

Als eerste, bij die warmtepomp simulatietest ben je er mogelijk achter gekomen dat alleen in bepaalde ruimtes je het niet warm krijgt. In dat geval hoef je natuurlijk alleen die ruimtes aanpakken die niet warm genoeg worden. De andere kamers kan je ongewijzigd laten.

Stel in je werkkamer en in de kinderkamer wordt het niet voldoende warm. Dan ga je kijken wat voor radiatoren in die kamers hangen. De warmteafgifte van een radiator is niet alleen afhankelijk van de hoogte en de lengte maar ook wat voor "type" radiator het is. Paneelradiatoren zijn verkrijgbaar in de types 10, t11, t20, t21, t22, en t33.

Een type 10 radiator heeft één plaat en die geeft niet veel warmte af. Een type 11 heeft ook één plaat maar daaraan is een convector van metaal vastgelast. Als je boven de radiator kijkt dan zie je een soort golfplaat die vastzit aan de radiator. Die convector zorgt dat er meer verwarmend oppervlakte is waardoor de warmteafgifte flink hoger wordt.

Wacht, ik zoek even een plaatje op waarbij je de verschillen tussen die radiatoren kan zien. Kijk hier, je ziet hier de bovenaanzicht van de radiatoren type 11, 21, 22 en 33.

Dus als je een type 10 radiator hebt hangen dan kan je overwegen om die te vervangen voor een type 11 radiator. Heb je een type 20 radiator hangen, dan is een radiator met twee platen, dan kan je die vervangen voor een type 22. Die heeft twee platen én twee convectors. Heb je al een type 22 radiator dan kan je deze vervangen voor een type 33 met drie platen en drie convectors.

Het vervangen van een radiator voor een radiator met meer platen en convectors is een hele simpele manier om de warmteafgifte te verhogen. Om je een idee te geven, stel je vervangt een T11 radiator voor een T22 radiator, dan zal de warmteafgifte met zo'n 75% toenemen. Neem je een T33 dan is dat zelfs 150% meer dan een T11. Het verschil tussen een T22 en T33 is ongeveer een toename van 40%.

Mijn ervaring is dat je in de woonkamer het best alle radiatoren kan vervangen voor type 33 modellen. Omdat je boven het doorgaans minder warm wil hebben zou een type 22 volstaan, maar als het lekker warm moet worden, bijvoorbeeld in een werkkamer, dan zou ik daar ook een type 33 radiator ophangen.

De tweede optie is om radiatorventilatoren aan te brengen. Daarmee kan je de warmteafgifte met minimaal 25% verhogen. Die kan je onder je bestaande radiatoren hangen maar ook onder de radiatoren die je aanpast naar een groter type.

Het is natuurlijk een mening maar ik zou zelf terughoudend zijn met het gebruik van ventilatoren. Ze kosten veel geld en ze hebben een beperkte levensduur. Maar bovenal zal je ze horen draaien. Dat is op een werkkamer nog acceptabel maar in een slaapkamer is het naar mijn mening een slecht idee. Ook zal je een elektriciteitskabel moeten aanleggen van de dichtstbijzijnde wandcontactdoos naar de ventilatoren onder je radiator en dat verdient nou ook niet de schoonheidsprijs.

Goed, en de derde optie is?

De derde optie is om de bestaande radiatoren te vervangen voor hogere en/of langere versies. Want hoe hoger en/of langer je radiator is, hoe meer warmte hij kan afgeven. Je kan er ook voor kiezen om een extra radiator te plaatsen.

En een vierde oplossing is het gebruik van een fancoil.

Een wat?

Een fancoil. Dat wordt in Nederland een ventilatorconvector genoemd. Die geven flink veel warmte af, maar die zijn wel kostbaar en niet iedereen vindt ze mooi. Vooral degene die er uit zien als een airco binnenunit worden niet op prijs gesteld. De vloermodellen zijn weer wel fraai. Maar ook hier geldt, die fancoils bevatten ventilatoren en die maken een zacht zoemend geluid.

Ik zal even plaatjes voor je opzoeken van die fancoils. Kijk hier heb je ze. Dit is een wandmodel, vergelijkbaar met een binnenunit van een airco.

Hier zie je drie uitvoeringen van een vloermodel fancoil.

Nou genoeg mogelijkheden dus om eventuele problemen met de radiatoren aan te pakken. Maar wij hebben alleen maar boven radiatoren. Beneden hebben we overal vloerverwarming. Zou die mogelijk ook te weinig warmte afgeven bij 35 graden?

Nou Lex, ik heb een hele prettige mededeling voor je. Een vloerverwarming is de meest ideale keuze als afgiftesysteem als je een warmtepomp wil gebruiken. Daarvan weet ik voor 100% zeker dat je het met 35 graden watertemperatuur meer dan warm gaat krijgen. Sterker nog, ik vermoed dat het vrijwel zeker met 30 graden gaat lukken en mogelijk lager. Dus dat is een zorg minder.

Maar,

O, toch een maar?

Ja een kleine. Die vloerverwarming heeft een verdeler, dat ding waar alle leidingen bij elkaar komen, die zit volgens mij in je trapkast. Maar die verdeler is niet echt geschikt voor een warmtepomp.

Want?

Dat is een zogenaamde mengverdeler "met pomp". Die heb je nodig als je een cv-ketel gebruikt, want die werkt met een relatief hoge temperatuur van zeg 50 graden of meer. Bij jou is dat nu 75 graden. Zo'n hoge temperatuur wil je niet je vloer insturen. Dat vinden je voeten niet lekker zo'n warme vloer, maar nog erger, bij die temperatuur springen je vloertegels los.

De taak van een mengverdeler is om de temperatuur van 75 graden terug te brengen naar iets van 30 of 35 graden. Die verdeler mengt het hete water van je cv-ketel met het relatief koude water dat uit de retour van je vloerverwarmingsleidingen komt en dat is een temperatuur van grofweg 25 graden. Er wordt dus weinig heet cv-water toegelaten en gemengd met het andere water in je vloer, precies voldoende om hem op temperatuur te houden. Vandaar de naam mengverdeler.

Zo'n mengverdeler is herkenbaar doordat hij een circulatiepomp heeft, zo'n grote ronde knobbel ter grootte van een soepkom, meestal zwarte van kleur. Kijk hier zie je een voorbeeld van een mengverdeler, rechts zie je in het midden de circulatiepomp zitten.

En waarom zou ik die niet kunnen gebruiken met een warmtepomp?

Omdat die mengverdeler alleen maar goed blijft werken als de temperatuur van het cv-water flink hoger is dan de temperatuur van het water in je vloer. Maar bij een warmtepomp is de aanvoertemperatuur van het water maar 35 graden. Dan valt er dus niets te mengen en dan werkt dat niet goed. In dat geval moet de verdeler niet mengen, maar al het cv-water direct doorlaten, het is immers al 35 graden. Maar daar is een mengverdeler niet op ingericht en laat maar heel weinig water door en dan wordt je vloer niet echt warm.

En is dat aan te passen?

Jazeker. Bij sommige modellen kan met wat aanpassingen de verdeler omgebouwd worden, maar vaak is het een lapmiddel. Mijn advies is om de open (meng)verdeler met pomp te verwisselen voor een gesloten verdeler zonder pomp. Die zijn speciaal bedoeld voor het gebruik met een warmtepomp.

Het voordeel van de gesloten verdeler is dat je geen circulatiepomp meer hebt en daarmee bespaar je ook nog eens wat elektriciteit, dus geld. Maar eerlijk is eerlijk, zo'n nieuwe gesloten verdeler kost je een paar honderd euro.

Maar heeft die nieuwe verdeler geen pomp?

Klopt, die heeft geen pomp. Totaal niet nodig. Je warmtepomp heeft een zeer sterke circulatiepomp en die heeft meer dan voldoende kracht om het water door je vloer te pompen. Maak je daar geen zorgen over.

Overigens, ik hoor wel eens dat cv-installateurs zeggen dat je zo'n oude verdeler gewoon kan blijven gebruiken. Maar die hebben er geen verstand van, of zijn enorm laks. Want, het gaat wel werken, maar dan moet je warmtepomp afgesteld staan op een veel te hoge watertemperatuur en zoals je nog kan herinneren zakt de COP-waarde dan in elkaar, dus dan stijgen je elektriciteitskosten. Wat je dan in één jaar aan extra elektriciteitskosten moet betalen, daar kan je met gemak die gesloten verdeler voor betalen. Terugverdientijd: 1 jaar.

Dus wat er ook gebeurd, laat dat ding vervangen.

Hmmm

Dan nog wat anders. Je moet niet alleen naar je afgiftesysteem kijken, maar ook naar je cv-leidingen.

Ojee, je gaat me toch niet vertellen dat alle cv-leidingen vervangen moeten worden?

Nee dat niet, maar je hoofd cv-leidingen hebben wel "aandacht" nodig. Dat zijn de leidingen die van en naar je cv-ketel lopen. Dat zijn de leidingen die doorgaans verticaal door je huis lopen. Aan die hoofd cv-leidingen zitten de aftakkingen naar je radiatoren.

Zeer waarschijnlijk moeten die hoofd cv-leidingen vervangen worden voor leidingen met een grotere diameter.

Waarom eigenlijk?

Laat ik het nu niet onnodig technisch maken, maar wil je de details weten, dan moet je maar eens dit artikel lezen.

Maar de kern is dat een cv-ketel met een temperatuurverschil tussen aan- en afvoer werkt van 20°C en bij een warmtepomp is dat maar 5°C.

Het gevolg daarvan is dat een warmtepomp vier keer zoveel water^[2] per minuut moet rondpompen in vergelijking met een cv-ketel. Een warmtepomp heeft daarom ook een sterker circulatiepomp dan een cv-ketel.

Wanneer je niet de hoofd cv-leidingen vervangt heeft dat tot gevolg dat het water vier keer zo snel door je leidingen stroomt. De kans is groot dat je dan last gaat krijgen van stromingsgeluiden of mogelijk zelfs ook nog gefluit er bij.

En als de weerstand van je leidingen te groot is omdat de diameter te klein is, dan lukt het de circulatiepomp niet om voldoende water per minuut rond te pompen.

En wat gebeurt er dan?

Dan wordt niet voldoende warm water door je cv-systeem verplaatst dus zal het in hartje winter niet voldoende warm worden.

Aha. Dus niet alleen moet ik mogelijk bepaalde radiatoren vervangen, maar ook de hoofd cv-leidingen?

Klopt. Voor de duidelijkheid, de cv-leidingen die de aftakkingen vormen naar de radiatoren die kan je ongemoeid laten.

Overigens, mocht je in de hoofd cv-leidingen van die korte knietjes hebben, dat zijn van die hele korte bochtjes van 90°, dan moet je die ook gelijk laten vervangen voor wat grotere en flauwere bochten. Want die knietjes leveren een hoge weerstand voor het water op en dat moet je niet hebben.

Bedankt voor de tip, die schrijf ik op.

Dan nog een laatste opmerking, omdat jij vloerverwarming hebt op de begane grond, en die haast alle warmte moet afgeven voor de hele woning, moeten de cv-leidingen naar die vloerverwarmingverdeler ook vergroot worden. Dus van de warmtepomp tot en met de vloerverwarmingverdeler op de begane grond moeten de cv-leidingen voldoende dik zijn. Ik schat in dat in 75% van de huizen die hoofd cv-leidingen vervangen moeten worden naar een dikkere versie. Dat vindt men vervelend, maar doe het maar, je gaat er anders écht spijt van krijgen. Even door de zure appel heen bijten.

Maar wat moet dan de diameter minimaal zijn van de hoofd cv-leidingen?

Dat is afhankelijk van het vermogen van je warmtepomp. In het artikel waar ik je al verwees, deze dus, kan je lezen wat een aanbevolen diameter is.

Zeg Leo, je zij net, dat de vloerverwarming beneden haast alle warmte moet afgeven voor de hele woning. Maar hij hoeft toch alleen maar de woonkamer keuken, bijkeuken en de hal te verarmen?

Dat zou je wel denken, maar dat is dus niet zo.

Ik zal je alvast een tipje van de sluier optillen, want ik kom daar later zeker nog op terug.

Stel dat je de verwarming totaal uitschakelt en het is buiten 5°C. Wat zal de temperatuur van je woning zijn na een dag of vier?

Dan zal het binnen vrijwel even koud zijn als buiten, dus rond een graad of vijf.

Precies! Het hele huis, op de begane en op de eerste zal het een graad of vijf worden.

Stel nou eens dat je daarna de verwarming aanzet maar alleen de begane grond gaat verwarmen. Boven laat je dus bewust allemaal uit. Blijft het boven dan nog steeds vijf graden?

Dat denk ik niet. Dat zal daar wel warmer worden. De warmte van beneden zal wel deels naar boven lekken.

Nou vervang het woordje "deels" maar voor "heel veel". Van alle warmte die verwarming beneden in de kamers stopt zal haast de helft naar boven "lekken". Daarom zijn jouw onverwarmde kamers op de eerste niet steenkoud maar circa 16 tot 18 graden. En die warmte komt allemaal van beneden.

Dus de verwarming beneden zal grotendeels ook de warmte moeten opbrengen vanwege het warmtetransport naar de bovenverdieping. De vloeren zijn immers niet geïsoleerd.

Daarom moeten de cv-leidingen naar de begane grond, en in jouw geval naar de vloerverwarmingverdeler, een grote diameter hebben. Door die leidingen word het allergrootste gedeelte van je opgewekte warmte door getransporteerd.

Goh, daar heb ik nooit bij stil gestaan. Interessant zeg.

Resumé, als je de komende winter gaat testen stel dan de cv-ketel in op 45°C en mogelijk zelfs nog iets lager. Als je een warmtepomp neemt, dan is een vloerverwarming ideaal, maar laat wel de mengverdeler vervangen voor een gesloten verdeler. Vervang ook de cv-leidingen vanaf die verdeler én de hoofd cv-leidingen. De radiatoren in de rest van het huis zou ik eerst even zo laten en kijken of je het daar warmer wil hebben.

Helemaal duidelijk. Dan zou ik het graag met je willen hebben over de begrippen hybride warmtepomp en een all-electric warmtepomp.

A ja, interessant. Dan is het tijd voor een nieuw deel van ons gesprek.