Isoleren voor aanschaf warmtepomp?

Veel consumenten die willen overstappen van een cv-ketel naar een all-electric warmtepomp krijgen van hun installateur te horen "dat zal niet gaan, dan krijgt u het niet warm. U moet eerst uw woning extra isoleren óf neem een hybride warmtepomp".

Dit antwoord slaat nergens op, en ons advies is om snel afscheid te nemen van een installateur die dit je vertelt.

De mate van isolatie is geen voorwaarde voor het gebruik van een all-electric warmtepomp. Zelfs een ongeïsoleerde boerderij uit 1920 kan je met een warmtepomp heerlijk warm krijgen én het zal zorgen voor een besparing van circa 50% op de energierekening.

Waarom installateurs, warmtepompfabrikanten, de overheid en zelfs consumentvoorlichtende organisaties dezelfde fout maken en vasthouden aan het mantra "eerst isoleren voordat je een warmtepomp neemt" is voor ons onbegrijpelijk.

Voor jouw, maar ook voor al die genoemde organisaties zullen we in dit artikel uit de doeken doen dat het mantra "eerst isoleren, dan pas een warmtepomp" een hele vreemde, ingrijpende én dure oplossing is terwijl een andere veel simpelere, logische en ook nog eens goedkopere oplossing zo voor de hand ligt.

In het kort

Overal lees en hoor je dat als je een all-electric warmtepomp wil aanschaffen, je dan eerst flink moet isoleren. Omdat je het anders niet warm krijgt. Een heel vreemd en verkeerd advies. Het afgiftesysteem aanpassen zou het advies moeten zijn, daar zit immers het probleem.

CV-warmtepompen werken met een lagere cv-watertemperatuur (bijv. 35°C) dan een cv-ketel (bijv. 75°C). Dus als je overgaat van een cv-ketel naar een cv-warmtepomp zal, vanwege deze lagere cv-watertemperatuur, de warmteafgifte van de bestaande radiatoren flink afnemen en krijg je het mogelijk niet voldoende warm.

Natuurlijk kan je de oplossing zoeken in het extra isoleren van de woning. Maar dat is een hele vreemde keuze, het is ingrijpend, tijdrovend, kostbaar en bovenal, daar zit niet de kern van het probleem.

De oplossing is te vinden daar waar het probleem zit. Als je de warmtebron verwisselt van een cv-ketel naar een cv-warmtepomp en daardoor het afgiftesysteem niet voldoende warmte af geeft, dan is het logisch dat je het afgiftesysteem aanpast.

Dus de bestaande radiatoren, minimaal in de woonkamer, vervang je voor dikkere versies die meer warmte afstaan. Dus worden type 11, 20, 21 of 22 versies vervangen door een type 33 radiator die meer warmte afgeeft.

Meestal is dan het probleem van de radiatoren al opgelost. In een enkel geval zal een radiator langer en/of hoger moeten worden voor nog meer warmteafgifte. Of wordt gekozen voor een extra radiator. Soms zal het aantrekkelijker zijn om een combinatie te maken van nieuwe radiatoren en radiatorventilatoren, maar dat is voor het gros van de woningen niet noodzakelijk.

Omdat het temperatuurverschil tussen aanvoer- en retourleiding bij een cv-warmtepomp maar circa 5°C is, in tegenstelling tot 20°C bij de cv-ketel (een factor vier lager), zal dit gecompenseerd moeten worden met een vier keer hoger debiet om het zelfde vermogen te kunnen verplaatsen door de leidingen. Dus zal je ook de hoofd cv-leidingen moeten vervangen voor leidingen met een grotere diameter om de stroomsnelheid beperkt te houden tot onder de 0,5 m/s. Boven die waarde krijg je mogelijk last van stromingsgeluiden.

De kosten voor het vervangen van radiatoren en een paar cv-leidingen zullen doorgaans rond de 2000 euro liggen. Dat is een flink lagere investering dan je woning na-isoleren.

Isoleren is dus niet voorwaardelijk voor het gebruik van een cv-warmtepomp, wel het aanpassen van het afgiftesysteem. In dit artikel gaan we daar uitgebreid op in.

Kunnen jullie die bergweg eens wat minder stijl maken?

Wanneer een auto met caravan een hele steile bergpas moet passeren en de snelheid zakt terug tot 40 km/u, dan moet de chauffeur niet bij de betreffende lokale overheid gaan klagen dat de berg zo steil is, en of ze die wat minder steil kunnen maken. Dan zullen ze vreemd kijken en denken dat de chauffeur niet goed bij zijn hoofd is.

Natuurlijk zal het helpen als de berg een flink stuk minder steil wordt gemaakt. Maar dat is nog al een ingrijpende, dure ingreep en wordt er voor een verkeerde oplossing gekozen. Het is niet de steile berghelling, maar het beperkte vermogen (feitelijk koppel) van de auto die zorgt dat deze met moeite de berg op kan rijden. Dus een andere auto met meer koppel is de meest logische, goedkoopste en meest voor de hand liggende oplossing.

Een vergelijkbare situatie doet zich dagelijks voor bij consumenten die lezen of te horen krijgen dat ze eerst flink moeten isoleren voordat ze een cv-warmtepomp kunnen aanschaffen. De reden die wordt opgegeven is "dat het anders niet voldoende warm wordt en het warmteverlies van de woning te groot is voor een warmtepomp".

Maar het gevraagde "eerst isoleren" is vergelijkbaar met "kunnen jullie die berg wat minder stijl maken?". Natuurlijk kan je door flink te isoleren het warmteverlies van de woning beperken en als je maar voldoende extra isoleert zal je het met een warmtepomp én met je bestaande afgiftesysteem wel warm krijgen.

Maar de oplossing wordt op een vreemde, feitelijk verkeerde, plaats gezocht en daarnaast is extra isoleren behoorlijk ingrijpend, en gaat gepaard met flinke investeringen waarvan de terugverdientijd doorgaans zeer lang is.

Begrijp ons niet verkeerd, isoleren is altijd verstandig en wij zijn een groot voorstander van het hebben van goede isolatie. Maar in dit geval is extra isolatie een oplossing voor een niet bestaand probleem.

De opmerking "het warmteverlies van je woning is te groot voor een warmtepomp" is ook een hele foute uitspraak. Het is de taak van een installateur om het juiste vermogen van de warmtebron, zoals een cv-ketel of cv-warmtepomp, te selecteren en dat is afhankelijk van het warmteverlies van de woning.

Als het warmteverlies van je woning bij -10°C bijvoorbeeld 5500 Watt is, dan kies je voor een cv-warmtepomp die bijvoorbeeld 6000 Watt kan leveren. Het bepalen van het benodigde vermogen van een cv-warmtepomp is heel simpel te berekenen op basis van bijvoorbeeld je gasverbruik van het afgelopen jaar.

Wat is "het probleem" van de cv-warmtepomp? En wat is de oplossing?

Een cv-ketel werkt doorgaans met een zeer hoge cv-watertemperatuur, bijvoorbeeld 75°C. Het afgiftesysteem zoals je radiatoren is afgestemd op die watertemperatuur. Bij die hoge watertemperatuur zal een radiator veel warmte afgeven.

Een warmtepomp zal het cv-water maar opwarmen tot bijvoorbeeld 35°C. Hoewel een warmtepomp het cv-water wel tot zo'n 50-55°C kan opwarmen, moet je dit niet willen.

Je koopt een cv-warmtepomp omdat je daarmee veel energiekosten kan besparen. De cv-warmtepomp verbruikt heel weinig elektriciteit, mits je de watertemperatuur laag houdt. Iedere graad dat het cv-water warmer wordt zal het elektriciteitsverbruik met 2% stijgen.

Als een cv-warmtepomp niet 35 maar 55 graden Celsius cv-water moet leveren, kost dat dus 40% extra elektriciteit. Nou die keuze zal bij vrijwel iedereen snel gemaakt zijn. We houden de temperatuur van het cv-water zo laag als mogelijk.

Maar het gevolg van die lage watertemperatuur is dat de radiator flink minder warmte zal afgeven. En daar zit dus "het probleem". Het warmteafgevendvermogen van je afgiftesysteem zoals radiatoren en convectors.

Dus als de warmteafgifte het probleem is, dan moet je dát dus aanpakken. Hoe simpel kan het zijn. Net zoals het aanschaffen van een auto met meer koppel.

In woningen bevinden zich doorgaans radiatoren van het type 11, type 20, type 21of type 22. Wanneer je zo'n radiator vervangt voor een radiator van het type 33 zal dit bij de meeste woningen voldoende zijn om het met een cv-watertemperatuur van 35° heerlijk warm te krijgen. Alleen als het extreem koud is en de buitentemperatuur de -10°C aantikt dan zal de cv-warmtepomp, tijdelijk, de watertemperatuur verhogen naar bijvoorbeeld 45°C waardoor in die periode meer warmte wordt afgegeven.

Het elektriciteitsverbruik is dan voor een paar dagen dan even flink hoger, maar zo'n koudeperiode duurt nooit lang. Zodra de buitentemperatuur weer stijgt, daalt ook de cv-watertemperatuur. Dat gebeurt trouwens geheel automatisch, daar zorgt de weersafhankelijke regeling voor.

Heb je convectors, dan zal je een keuze moeten maken. Een mogelijkheid is om convectors te kopen die meer vermogen af kunnen geven, maar die zijn doorgaans flink aan de prijs. De aanschaf van simpele type 33 paneelradiatoren is dan een stuk goedkoper.

Heb je vloerverwarming, prijs je dan gelukkig. Je cv-watertemperatuur kan dan nóg lager worden, wellicht 28°C en dat levert een extra besparing op van circa 14% ten op zichte van radiatoren. Wel moet je de vloerverwarmingverdeler laten aanpassen naar een gesloten versie "zonder pomp".

Radiatorventilatoren

Sinds ongeveer 2020 is het gebruik van radiatorventilatoren populair geworden. Die werden voornamelijk ingezet in combinatie met een cv-ketel. Het idee was, als je de temperatuur van het cv-water verlaagt, dan neemt het rendement van de cv-ketel toe. Maar een lagere watertemperatuur zorgde dat de warmteafgifte van de radiatoren (of convectors) minder werd. En daar leverde de radiatorventilator een oplossing.

Door actief, met kleine ventilatortjes, lucht langs/door de radiator te blazen zal de de lucht in de woning sneller warm worden.

Deze techniek is ook toepasbaar als je het in een bepaalde kamer niet voldoende warm krijgt met een cv-warmtepomp. Maar ons advies is om eerst het probleem op te lossen met een radiator die meer warmte afgeeft. Dat is uiteindelijk een goedkopere oplossing en ook duurzamer.

Die ventilatortjes zijn flink aan de prijs, gebruiken (een klein beetje) elektriciteit, maar hebben vooral niet het eeuwige leven. Bovendien zullen de ventilatoren een beetje geluid maken en daar storen sommigen zich aan. Maar het is wel een een mogelijke oplossing om een werkkamer met veel ramen, die wat kouder blijft dan gewenst, toch op temperatuur te krijgen.

In negen van de tien gevallen is het gebruik van radiatorventilatoren niet noodzakelijk als je de radiatoren of convectors hebt aangepast.

CV-leidingen ook aanpassen

We zullen in dit artikel niet technisch de diepte in duiken, als je het naadje van de kous wil weten dan moet je dit artikel maar lezen, maar naast aanpassingen op het afgiftesysteem moeten ook de hoofd cv-leidingen aangepast worden.

Dat is noodzakelijk omdat een cv-warmtepomp, in vergelijking met de cv-ketel, zo'n vier keer meer cv-water per minuut door de cv-leidingen moet pompen. De diameter van je huidige hoofd cv-leidingen is zeer waarschijnlijk te beperkt en moeten daarom vervangen worden door leidingen met een grotere diameter.

Sommige installateurs passen wel de radiatoren aan, maar verzuimen om de hoofd cv-leidingen aan te passen. Het gevolg is dat onvoldoende cv-water verplaatst kan worden door de relatief smalle cv-leidingen. De circulatiepomp probeert dit probleem op te lossen door met grote druk het cv-water door de smalle leidingen te persen. Maar dat veroorzaakt flinke stromingsgeluiden en soms het fluiten van leidingen. Deze geluiden kunnen soms zo sterk zijn dat je er niet van kan slapen. Daarnaast zal, door de beperkingen van de smalle cv-leidingen, het vaak ook niet voldoende warm worden.

Dus tijdens de installatie van een cv-warmtepomp zal je ook de hoofd cv-leidingen moeten laten aanpassen. De hoofd cv-leidingen zijn de cv-leidingen die van en naar de cv-warmtepomp lopen en dan (meestal verticaal) door je woning lopen en waaraan met t-stukken aftakkingen gemaakt zijn naar de radiatoren. Die aftakkingen hoeven dus niet aangepast te worden.

Heb je vloerverwarming, dan moet de cv-leiding tot en met de vloerverwarming verdeler aangepast worden.

Resumé

Doordat de cv-warmtepomp met een lagere cv-watertemperatuur werkt, zal het afgiftesysteem minder warmte afgeven. Dus bij de overgang van cv-ketel naar cv-warmtepomp moet je het afgiftesysteem aanpassen waardoor dit meer warmte afgeeft. De warmtepomp gebruikt ook een veel hoger debiet en daarom moeten de hoofd cv-leidingen vervangen worden voor cv-leidingen met een grotere diameter.

En isoleren dan? Dat is altijd goed. Maar het is niet noodzakelijk wanneer je gebruik maakt van een cv-warmtepomp. Zelfs een ongeïsoleerde boerderij uit 1920 kan je met een cv-warmtepomp warm krijgen en bespaar je circa 50% op de energierekening in vergelijk met de cv-ketel. Natuurlijk, in die boerderij moet wel het afgiftesysteem aangepast worden.


publicatie: 20220930

aanpassing/controle: 20240125

Foutje of aanvulling? Stuur ons een reactie

home­ >verwarming >warmtepomp