Welke migratiescenario's zijn er om over te stappen van een hybride warmtepomp naar een all-electric warmtepomp (gasloos) zonder desinvesteringen?

Zou het mogelijk zijn om je hybride warmtepomp te blijven gebruiken als je over een aantal jaar de cv-ketel de deur uit wil doen om gasloos te gaan? Het laatste wat je verwacht dat je de hybride warmtepomp langs de weg kan zetten en dat je nóg eens veel geld uit moet geven om opnieuw een warmtepomp te kopen.

In dit artikel beschrijven we scenario's hoe je, met het maken van de juiste keuzes, zonder desinvesteringen kan migreren van een hybride naar een all-electric warmtepomp en gasloos kan gaan.

Wij waren slim, anderen inmiddels ook

Oorspronkelijk hadden wij de in dit artikel beschreven migratiescenrario's zelf verzonnen en hadden we de twee namen "all-electric geschikte hybride warmtepomp" en "all-electric geschikte semi hybride warmtepomp" bedacht.

Inmiddels zijn er verschillende fabrikanten die dit soort modellen warmtepompen aanbieden en dat als unique selling point aanprijzen (en gelijk hebben ze). Daarbij heeft men gekozen voor de naam "all-electric ready hybride warmtepomp" gekozen.

Toen we dat lazen hebben we besloten om die benaming over te nemen en hebben we in dit artikel de term "geschikte" in de naam van de warmtepomp gewijzigd naar "ready".

Introductie

De aanschaf van een warmtepomp, wij noemen het liever een cv-warmtepomp, is best lastig. De moeilijkste beslissing is of je een hybride warmtepomp koopt of een all-electric warmtepomp. Wil je hier meer over weten lees dan dit artikel.

Wanneer je kiest voor een hybride warmtepomp wordt wel het gasverbruik drastisch verminderd, maar heb je nog steeds een cv-ketel en een gasaansluiting nodig. Kies je voor een all-electric warmtepomp dan kan de cv-ketel weg en de gasaansluiting opgezegd worden. Maar een all-electric warmtepomp vereist meestal flinke aanpassingen aan je cv-installatie waar sommigen tegen opzien. Meer hierover in dit artikel.

Zo moeten (mogelijk) onder andere te dunne (verticale) hoofd cv-leidingen vervangen worden voor dikkere leidingen. Ook zullen de bestaande radiatoren of convectors waarschijnlijk niet voldoende warmte afgeven bij gebruik van een all-electric cv-warmtepomp. In dat geval moet je, op zijn minst in de woonkamer, want daar wil je er warmpjes bijzitten, ze vervangen voor grotere versies die meer warmte afgeven. Op zich zijn dit doorgaans allemaal geen lastige aanpassingen maar het kost toch het nodige geld.

Uw huidige hybride warmtepomp is onbruikbaar als u gasloos wil gaan. De aankoop van een nieuwe warmtepomp is dan noodzakelijk.

Maar voor velen is de lastigste horde bij "van het gas af gaan", om ruimte te vinden voor een boilervat. Die boiler wordt gekoppeld aan de warmtepomp en zorgt voor het warm water en niet meer je cv-ketel. Pas dan kan je afscheid nemen van je cv-ketel en de gasaansluiting opzeggen die je jaarlijks een besparing oplevert van circa 200 euro. Maar vanwege die noodzakelijk ruimte voor een flink boilervat schuiven vele die stap voor zich uit, en dat begrijpen we heel goed.

Maar als je in de toekomst gasloos wil gaan, wordt je door de installateur geconfronteerd met de mededeling: "Uw huidige hybride warmtepomp is onbruikbaar als u gasloos wil gaan. De aankoop van een nieuwe warmtepomp is dan noodzakelijk". Maar dat is niet van toepassing als je een van onze migratiescenario's volgt.

In dit artikel vertellen we je niet alleen waarom die hybride warmtepomp niet meer bruikbaar is als je gasloos gaat, maar ook wat je dan wel moet kopen om deze desinvestering te voorkomen.

We beschrijven drie mogelijke migratiescenario's. Eén daarvan is de traditionele hybride warmtepomp die dus waardeloos wordt wanneer je gasloos gaat. De andere twee scenario's beschrijven hoe je, via een hybride tussenstap, uiteindelijk gasloos kan gaan zónder desinvesteringen.

Die desinvestering is te voorkomen als je in plaats van een traditionele hybride warmtepomp een "all-electric ready hybride warmtepomp" of een "all-electric ready semi-hybride warmtepomp" aanschaft.

* Overgang naar fase 2 (cv-ketel er uit en gasloos) is niet mogelijk tenzij nieuwe cv-warmtepomp aangeschaft wordt.

** De warmtepomp waar we hier op doelen heeft wel voldoende vermogen voor het opwarmen van de woning maar dat vereist meestal aanpassingen aan hoofd cv-leidingen en radiatoren / convectors. Zolang deze aanpassingen niet zijn uitgevoerd kan deze warmtepomp de woning in hartje winter niet warm genoeg krijgen en daarom wordt automatisch in hartje winter de cv-ketel bijgeschakeld. Zodra de aanpassingen zijn uitgevoerd heb je de cv-ketel niet meer nodig voor de verwarming (mogelijk wel voor warm water) en kan deze warmtepomp de hele woning warm houden.

Drie type hybride warmtepompopstellingen

traditionele hybride warmtepomp Deze hybride warmtepomp wordt meestal aangeboden als je aan een installateur vraagt om een "hybride warmtepomp". Deze hybride warmtepomp heeft bewust, een berkt vermogen, omdat gedacht wordt "je hebt toch een cv-ketel en die kan bijspringen als het buiten echt koud wordt". Deze warmtepomp kan ook geen warm water maken, want "je hebt toch een cv-ketel die warm water kan maken".

Wil je ooit "gasloos", dan zal je helaas afscheid moeten nemen van je deze warmtepomp, die is niet meer bruikbaar. Zoals we al schreven, heeft hij doorgaans onvoldoende vermogen om de woning in zijn eentje warm te houden en ten tweede kan hij geen warm water maken (een boileraansluiting is bij dit type niet mogelijk). Deze hybride warmtepomp is dus altijd een "tijdelijke oplossing" en biedt geen optie om naar gasloos te gaan, want dan moet je een nieuwe "all-electric warmtepomp" aanschaffen.

all-electric ready hybride warmtepompopstelling Deze hybride opstelling lijkt twee druppels op de traditionele hybride warmtepomp. Alleen koop je geen hybride warmtepomp maar een all-electric warmtepomp, alleen wordt deze in een "hybride opstelling geplaatst". Dat houdt in dat deze cv-warmtepomp samen met de cv-ketel voor de verwarming van het huis zorgt. En hoewel deze warmtepomp warm water kan maken, laten we dat in de eerste fase toch nog over aan de cv-ketel.

Op het eerste oog lijkt dit een vreemde tussenstap. Waarom zou je nog een cv-ketel gebruiken als de cv-warmtepomp die taak kan overnemen? De reden is heel simpel. Wil je geheel gasloos gaan dan vereist dit dat je cv-installatie geschikt is voor het verwarmen met een cv-warmtepomp. Vaak moet de hoofd cv-leidingen dikker uitgevoerd worden en (een deel van) de radiatoren of convectors vervangen worden voor versies die meer warmte afgeven. Meer daarover in dit artikel

Maar, om wat voor reden dan ook, wil je dat nu nog niet. Dus je wil eerst zonder aanpassingen aan je cv-installatie tóch gebruik maken van een cv-warmtepomp en zo je energiekosten flink reduceren. En in een tweede fase ga je pas de cv-installatie aanpassen en dan kan de cv-ketel er uit en kan de gasaansluiting van je woning opgezegd worden. Daarnaast, in die tweede fase maakt niet meer je cv-ketel warm water maar doet de cv-warmtepomp dat. Maar dat vereist wel de installatie van een boilervat die met een driewegklep aangesloten wordt op je cv-warmtepomp.

all-electric ready semi-hybride warmtepompopstelling Deze semi-hybirde warmtepompopstelling lijkt twee druppels water op de vorige "all-electric ready hybride warmtepompopstelling". Feitelijk is het dezelfde all-electric warmtepomp. Alleen zal in dit geval de warmtepomp wél de woning in zijn eentje verwarmen. Daar is de cv-ketel dan niet meer voor nodig. Maar, en nu komt het verschil met de vorige, dat vereist natuurlijk wel dat de cv-installatie meteen ook aangepast moet worden voor gebruik van een all-electric warmtepomp.

Hoewel deze cv-warmtepomp warm water kan maken laat je dat toch over aan de cv-ketel die je toch nog hebt hangen. De reden is dat je nog niet een boilervat wil kopen omdat dit te veel geld kost, of dat je er nog geen ruimte voor hebt, of je wilt die beslissing uitstellen naar de toekomst.

Alles is er dus op gericht om gasloos te gaan. Je bespaart meteen flink veel energie vanwege de cv-warmtepomp die de hele woning verwarmt. Die besparing is flink groter dan in de vorige hybride opstelling. Maar je wil nu nog niet de knoop doorhakken om een boiler te laten installeren. Wellicht denk je: mijn huidige cv-ketel is nog redelijk nieuw en die kan de komende jaren het warm water maken. En ter zijner tijd ga ik wel kijken of ik een boilervat wil laten installeren of mogelijk is er dan een andere optie die ik dan prettiger vindt.

Argumenten om nog niet in één keer naar "gasloos" te gaan

niet voldoende geld beschikbaar voor all-electric Wellicht heb je op dit moment niet voldoende geld beschikbaar voor de aanschaf van een all-electric warmtepomp, die is namelijk een duurder dan een hybride warmtepomp. Niet alleen is de warmtepomp wat duurder, het noodzakelijke boilervat loopt ook in de papieren en daarnaast moeten vaak aanpassingen gedaan worden in de cv-installatie. Bij elkaar is dat flink duurder dan een hybride warmtepomp. Overigens, weet dat de overheid leningen verstrekt met zeer lage rentes (voor de laagste inkomens zelfs 0%) speciaal voor duurzame investeringen als een warmtepomp of isolatie. Kijk eens op de website van het warmtefonds.

Hoewel we hiervoor schreven dat een all-electric warmtepomp duurder is, geldt dat niet (zo zeer) als je deze "kaal" koopt en als hybride warmtepomp inzet. Je hoeft namelijk geen investeringen te doen in een boiler en aanpassingen aan je cv-installatie.

Geschikt migratiescenario: A

ik wil mijn cv-systeem nu nog niet aanpassen zoals het vergroten van de radiatoren en/of het vervangen van cv-hoofdleidingen Je wilt graag gebruik maken van een warmtepomp en je hebt gehoord dat flinke aanpassingen nodig zijn zoals aanpassingen aan de hoofd cv-leidingen en/of radiatoren. Vooral de aanpassingen van de cv-leidingen zie je tegen op. Die leidingen liggen namelijk in de vloer of in de muur en dat vergt een behoorlijke verbouwing. Die aanpassingen wil je later pas doen. Feitelijk is dit vergelijkbaar met de situatie als hiervoor, maar toegespitst op de aanpassingen die je nu nog niet wil laten uitvoeren.

Geschikt migratiescenario: A

ik wil in de toekomst overstappen naar vloerverwarming Ook dit is een variant van de hierboven reeds beschreven "niet voldoende geld voor all-electric". Je hebt nu radiatoren en die hebben niet voldoende warmteafgevendvermogen. Die radiatoren zouden vervangen moeten worden om all-electric te gaan. Maar je wilt de radiatoren niet vervangen want je wil overstappen naar vloerverwarming, en dat is altijd de beste oplossing in combinatie met een warmtepomp. Maar het laten installeren van vloerverwarming wil je niet nu doen maar over een paar jaar. Toch wil je de voordelen van een warmtepomp benutten zonder het maken van desinvesteringen in de toekomst.

Geschikt migratiescenario: A

(nog) niet voldoende ruimte beschikbaar Een all-electric warmtepomp is op zich niet veel groter dan een hybride warmtepomp, maar een all-electric warmtepomp maakt altijd gebruik van een boiler voor het maken van warm water. Die boiler, met een inhoud van circa 200 tot 300 liter neemt veel ruimte in beslag. Die ruimte heb je op dit moment niet of wil je (nog) niet opgeven maar mogelijk in de toekomst wel (door gewijzigde gezinssamenstelling of uitbouw huis).

Geschikt migratiescenario: A en B

ik wil de optie tot gasloos hebben / openhouden Het argument is als hiervoor, maar je wilt de mogelijkheid openhouden / hebben om in de toekomst ooit over te gaan naar gasloos zonder desinvesteringen. Alle mogelijkheden openhouden vindt je een prettige gedachte, maar van die optie om nu al gasloos te gaan wil je dus nog geen gebruik maken.

Geschikt migratiescenario: A en B

in de toekomst krijgen we waarschijnlijk waterstofgas en daarmee kan een cv-ketel prima warm water maken Eén van de mogelijke scenario's waar we rekening mee houden is dat we via de bestaande aardgasaansluiting waterstof of een mengsel met waterstofgas aangeboden krijgen. Met dat gas kan je de cv-ketel van gas voorzien en kan deze warm water blijven maken en heb je geen boiler nodig. Of dat waterstof gas er komt, en wat de prijs van dat gas zal zijn bepaalt of je er ooit gebruik van gaat maken. Je houdt in ieder geval deze overgang naar waterstof voor mogelijk en daarom neem je nu nog geen rigoureuze beslissing om de gasaansluiting op te zeggen. Je stelt de beslissing uit tot over een flink aantal jaren. In de tussentijd wil je wel de voordelen van een warmtepomp hebben.

Geschikt migratiescenario: A en B

de isolatie nog niet op orde Mogelijk is je huis op dit moment nog niet optimaal geïsoleerd. Je hebt gehoord dat je eerst je huis moet na-isoleren en dan pas een warmtepomp aanschaffen. We hebben goed nieuws! Het argument om eerst te moeten isoleren en dan pas een warmtepomp aan te schaffen is de grootste onzin en een hardnekkig verhaal dat je overal hoort en lees! Isolatie of na-isoleren is totaal geen voorwaarde voor het gebruik van een warmtepomp. Hoe dat zit kan je hier lezen. Feitelijk hoort dit argument niet thuis in dit rijtje van argumenten om gefaseerd over te stappen op een warmtepomp en gasloos te gaan. Want je kan, ook zonder eerste te isoleren gelijk in één keer overstappen van de cv-ketel naar een warmtepomp. Maar het is wel goed om even goed stil te staan wat voor consequenties het na-isoleren van je woning heeft op het gebruik van de warmtepomp. Dat doen we hier uit de doeken.

Geschikt migratiescenario: je kan gewoon gelijk all-electric warmtepomp laten installeren, of kiezen voor groeiscenario A of B.

Groeiscenario oplossingen

Hieronder hebben we een groeiscenario beschreven voor alle hiervoor beschreven "bedenkingen".

Niet voldoende geld beschikbaar voor all-electric

Welk groeiscenario het beste van toepassing is ligt aan de situatie. Stel dat de radiatoren en hoofd cv-leidingen niet aangepast hoeven worden, dus je feitelijk in een keer zou kunnen overgaan naar een all-electric warmtepomp, maar dat het dus alleen de totale kosten zijn die je tegenhouden lijkt groeiscenario 1 de meest voor de hand liggende te zijn.

Groeiscenario A

In dit groeiscenario laat je in fase 1 naast je bestaande cv-ketel een all-electric warmtepomp installeren in een "echte hybride opstelling". De warmtepomp zorgt voor de verwarming van de woning maar als het buiten echt koud wordt dan zal de cv-ketel bijspringen. Dat de cv-ketel bij moet bijspringen komt omdat je cv-installatie in deze eerste fase nog niet geschikt is om op basis van warmtepomp vriendelijke watertemperaturen de woning te verwarmen. Dat komt doordat de hoofd cv-leidingen te dun zijn voor het verwarmen op zeer lage temperatuur (30-35 graden) en/of de radiatoren / convectoren bij deze lage temperatuur te weinig warmte afgeven.

Daarom zal, zodra het buiten flink koud wordt, de cv-ketel bijspringen. Die maakt cv-water met een veel hogere temperatuur waardoor de radiatoren/convectors wél voldoende warmte afgeven en de beperkte cv-leidingdiameter geen rol speelt (het werkte immers vroeger ook met een cv-ketel).

Met deze eerste stap kan je al veel energie te besparen. Hoeveel, is afhankelijk van je cv-installatie, onder meer hoeveel warmte je radiatoren kunnen afstaan.

In fase 2 laat je, indien van toepassing, de hoofd cv-leidingen vervangen zijn door dikkere leidingen, zo ook de radiatoren/convectors vervangen (minimaal in de woonkamer, want daar wil je het zeker warm hebben) voor versies die meer warmte afgeven. Wij zouden de voorkeur geven aan dikkere radiatoren, bij voorkeur type 33. Nu de cv-installatie aangepast is kan de warmtepomp ook in hartje winter, op basis van warmtepomp vriendelijke watertemperaturen, je woning verwarmen zonder dat een cv-ketel noodzakelijk is.

Het voordeel is dat de warmtepomp, doordat deze een zeer lage cv-watertemperatuur gebruikt, erg zuinig werkt waardoor de maandelijkse kosten van de energierekening nog verder naar beneden zullen gaan.

Je kan nu besluiten om de cv-ketel nog aan te houden voor het maken van warm water maar dan ben je natuurlijk nog niet van het gas af.

Wil je volledig van het gas af, dan moet de cv-ketel er uit. Dan heb je twee opties. Je laat een boilervat installeren en een driewegklep en die worden aangesloten op de warmtepomp die dan twee taken krijgt: de woning verwarmen én zorgen voor warm water.

Maar er is ook een andere optie, dat is het installeren van een warmtepompboiler. Ook op de aanschaf van een warmtepompboiler verschaft de overheid subsidie.

Overweeg om, bij gebruik van een douche, een douche wtw (douche warmte terugwin eenheid) te laten installeren. Dan verbruikt je douche (met gelijkblijvende hoeveelheid douchewater per minuut) 50% minder warm water uit de boiler. Daarmee bespaar je niet alleen 50% op de energiekosten voor de douche, maar kan de boilerinhoud ook met haast 50% verminderd worden. Dan heb je niet een boiler nodig van circa 80 liter per persoon (dus bij vier personen zou dat afgerond 300 liter zijn) maar is een boiler van 170 liter waarschijnlijk al voldoende^[1].

Groeiscenario B

In dit groeiscenario laat je in fase 1 naast je bestaande cv-ketel een all-electric warmtepomp installeren in een "semi-hybride opstelling". De warmtepomp zorgt in zijn eentje voor de verwarming van het huis, de cv-ketel zorgt voor het warme water. Het hybride slaat dus niet op dat de cv-warmtepomp en cv-ketel samen het huis verwarmen, zoals bij de traditionele hybride of in het hiervoor beschreven scenario. Hybride slaat in dit geval op dat de cv-warmtepomp en de cv-ketel samen zorgen voor de verwarming van het huis en het warme water, maar ieder doet zijn eigen deel.

Dit groeiscenario levert vanaf dag één de grootste besparing op omdat het verwarmen van het huis geheel voor rekening komt van de cv-warmtepomp. Dit groeiscenario vereist wel dat je de cv-installatie "warmtepomp geschikt" hebt gemaakt. In dit document lees je wat dat inhoudt.

In fase twee, als je "van het gas af wil", laat je de cv-ketel verwijderen en laat je een boilervat plaatsen. Het boilervat wordt door de warmtepomp verwarmd, en de boiler levert je dan, in plaats van de cv-ketel, het warm water. In deze tweede fase is naast het boilervat ook een zogenaamde driewegklep nodig. Als dit geïnstalleerd is kan je in principe de gasaansluiting van je huis opzeggen (tenzij je nog kookt op gas).

Je kan in plaats van het aanschaffen van een boilervat en driewegklep ook een warmtepompboiler aanschaffen. Ook die heeft een boilervat maar zijn eigen warmtepomp.

Overweeg om, bij gebruik van een douche, een douche wtw (douche warmte terugwin eenheid) te laten installeren. Dan verbruikt je douche (met gelijkblijvende hoeveelheid douchewater per minuut) 50% minder warm water uit de boiler. Daarmee bespaar je niet alleen 50% op de energiekosten voor de douche, maar kan de boilerinhoud ook met haast 50% verminderd worden. Dan heb je niet een boiler nodig van circa 80 liter per persoon (dus bij vier personen zou dat afgerond 300 liter zijn) maar is een boiler van 170 liter waarschijnlijk al voldoende^[1].

Hybride of all-electric warmtepomp?

Een warmtepomp kiezen is best lastig. Wanneer kies je voor een hybride warmtepomp en wanneer voor een all-electric warmtepomp? Wat zijn de voor- en nadelen van deze keuzes?