Wat is het elektriciteitsverbruik van een warmtepomp?
Niet alleen mensen die een warmtepomp overwegen aan te schaffen willen weten hoe hoog het elektriciteitsgebruik is, maar dat geldt ook voor eigenaren van een cv-warmtepomp die willen controleren of het elektriciteitsgebruik niet te hoog is.
Op basis van dit artikel kan je een goede inschatting maken van het verbruik in kWu van de cv-warmtepomp waarbij we een onderscheid maken tussen een all-electric warmtepomp en een hybride warmtepomp.
Tevens gaan we in hoe het komt dat bewoners van een nieuw huis het eerste jaar geconfronteerd worden met een veel hoger elektriciteitsverbruik dan de jaren daarna.
Waarschuwing en achtergrondinformatie
Een kleine waarschuwing vooraf, op basis van dit artikel kan je een berekening maken van je mogelijke elektriciteitsverbruik van je warmtepomp. Dit is een ruwe schatting, zie het als een houvast.
Dat het een benadering is komt door twee aspecten. Ten eerste is de ene winter minder streng dan de andere en zal het verbruik ieder jaar wat verschillen van de ander. Die jaarlijkse variatie is cir circa 10-15%.
Ten tweede wordt het elektriciteitsverbruik bij een cv-warmtepomp beïnvloed door het type warmtepomp. Daarbij is een water/water warmtepomp iets zuiniger dan een lucht/water warmtepomp.
Maar het elektriciteitsverbruik van een warmtepomp wordt voornamelijk bepaald door de benodigde temperatuur van het cv-water.
Dat schrijven we niet voor niets. Wanneer alleen maar de cv-ketel vervangen is voor een cv-warmtepomp en verder geen aanpassingen zijn gedaan aan je bestaande cv-installatie (hoofd cv-leidingen, radiatoren, convectors, vloerverwarmingverdeler), zal doorgaans de cv-watertemperatuur hoger zijn dan strikt noodzakelijk en daardoor zal het verbruik (veel) hoger uitvallen dan noodzakelijk is.
Het elektriciteitsverbruik die je op basis van de informatie in dit artikel berekend voor je (toekomstige) warmtepomp gaat er dus van uit dat je een goed geïnstalleerde warmtepomp hebt en de noodzakelijke aanpassingen op je cv-installatie zijn uitgevoerd. Die aanpassingen zijn bij een hybride warmtepomp ook wenselijk, het moet toch ooit eens gebeuren, maar strikt genomen is het niet noodzakelijk dit in tegenstelling tot een all-electric warmtepomp.
Weet dat bij gebruik van radiatoren of convectors de temperatuur van het cv-water altijd een stuk hoger (moet) zijn dan bij gebruik van vloerverwarming. Een cv-warmtepomp i.c.m. vloerverwarming zal doorgaans circa 15-20% zuiniger zijn dan bij gebruik van radiatoren/convectors. Dat is een feit en daar verander je (haast) niets aan.
Wil je dat de warmtepomp zo weinig mogelijk elektriciteit verbruikt, en daar heb jij en de installateur / jouw cv-installatie een grote invloed op, lees dan de volgende zin met zéér veel aandacht.
Voor iedere graad Celsius die je de temperatuur van het cv-water kan laten dalen, zal je beloond worden met een elektriciteitsbesparing van circa 2%. Meer hier over in de twee procent regel.
Om je een gevoel te geven, door toch de bestaande open vloerverwarmingmengverdeler te vervangen voor een gesloten vloerverwarmingverdeler, ondanks dat de installateur mogelijk zegt "hoeft niet", kan de temperatuur van het cv-water met circa 10 graden omlaag. Dat levert je een besparing op van circa 20%. Heb je radiatoren en hebben deze in je woonkamer maar één of twee platen, dan is het dringende advies om deze te vervangen door versies met drie platen, ook daardoor kan de cv-watertemperatuur omlaag waardoor je circa 15% kan besparen. Realiseer dat deze besparingen ieder jaar weer terugkomen. Lees daarom met aandacht het artikel over aanpassingen van je cv-installatie die eigenlijk benodigd zijn voor gebruik van een warmtepomp.
Hoeveel elektriciteit verbruikt een warmtepomp?
Het elektriciteitsverbruik van je (toekomstige) warmtepomp kan je uitrekenen op basis van één van onderstaande situaties.
- Heb je een all-electric warmtepomp lees dan hier door.
- Heb je een hybride warmtepomp lees dan hier verder.
- Heb je een nieuw huis gekocht lees dan hier door.
All-electric warmtepomp
Wanneer je cv-ketel gaat of is vervangen door een all-electric warmtepomp, is het heel eenvoudig om het te verwachtte elektriciteitsverbruik van de cv-warmtepomp redelijk nauwkeurig in te schatten. Hierbij maken we gebruik van een vuistregel:
verbruik warmtepomp in kWu = gasverbruik m3/jr x 2
Had je een cv-ketel en was je verbruik afgelopen twaalf maanden bijvoorbeeld 1200 m3 dan mag je verwachten dat het elektriciteitsverbruik van de cv-warmtepomp circa twee keer zo hoog ligt, dus 2400 kWu. Het eventuele gebruik van gas voor het koken is verwaarloosbaar, en heeft geen invloed op de berekening; het gasverbruik van douche en bad is wel relevant en telt daarom dus ook mee, je warm water moet immers ook door de warmtepomp worden gemaakt.
Je zal wellicht denken, twee keer zo hoog elektriciteitsverbruik dan gas? Een cv-warmtepomp zou toch minder energie kosten dan een cv-ketel? Precies! Hoewel het elektriciteitsverbruik omhoog gaat, zullen de kosten van je energierekening omlaag gaan. Een kWu elektriciteit is namelijk veel goedkoper dan een kubieke meter gas.
Hybride warmtepomp
Wanneer je overschakelt van een cv-ketel naar een all-electric warmtepomp kan je een redelijke schatting maken hoeveel elektriciteit de warmtepomp zal verbruiken. Dat is namelijk het oude gasverbruik per jaar maal twee. Was je gasverbruik in een jaar bijvoorbeeld 1400 m3, dan zou het elektriciteitsverbruik van de warmtepomp twee keer zo hoog zijn, dus 2800 kWu.
Maar bij een hybride warmtepomp kan je het oude gasverbruik niet maal twee vermenigvuldigen. Dat komt omdat de warmtepomp maar een deel van de taak van de cv-ketel overneemt. Een deel van je gasverbruik wordt niet omgezet in elektriciteitsverbruik. Het warme water voor douche en bad wordt immers niet door de cv-warmtepomp gemaakt maar nog steeds door je cv-ketel. Daarnaast zal de hybride warmtepomp tot een bepaalde buitentemperatuur (bijvoorbeeld tot 4 graden Celsius) zorgen voor de verwarming van je woning. Onder die temperatuur zal de cv-ketel met gas je huis verwarmen.
In zijn algemeenheid wordt aangenomen dat een hybride warmtepomp circa 60 tot 70% van je gasverbruik zal verminderen. In dit voorbeeld zullen we uitgaan van 65%.
Wanneer je bijvoorbeeld 1400 m3 gas per jaar verbruikt zal de hybride warmtepomp (in dit voorbeeld) voor 65% reductie zorgen, dat is dus 910 m3 gas minder. Dus je verbruik is dan nog maar 1400-910=490 m3 gas per jaar.
| maand | gasverbruik |
|---|---|
| jan | 17% |
| feb | 15,5% |
| mrt | 13% |
| apr | 7% |
| mei | 4,5% |
| jun | 2% |
| jul | 1% |
| aug | 1% |
| sep | 2,5% |
| okt | 7,5% |
| nov | 13% |
| dec | 16% |
Omdat voor iedere kubieke meter gas die je cv-ketel minder gebruikt de warmtepomp circa 2 kWu zal verbruiken, zal in dit voorbeeld de hybride warmtepomp circa 910 x 2 = 1820 kWu elektriciteit verbruiken.
Hoeveel minder gas je zal gebruiken kan je pas goed na een stookseizoen zien. Maar je kan ook tijdens het stookseizoen een ruwe schatting maken. Daarbij maken we gebruik van het gemiddeld percentage gasverbruik per maand zoals je in de tabel ziet.
Stel je verbruik was vroeger 1400 m
Resumè, wanneer je een hybride warmtepomp neemt zal het elektriciteitsverbruik ruw kunnen inschatten met de volgende formule:
verbruik hybride warmtepomp in kWu = gasverbruik m3/jr x 0,65 x 2
Was je gasverbruik het afgelopen jaar (12 maanden) bijvoorbeeld 1800 m3, dan zal de hybride warmtepomp een elektriciteitsverbruik hebben van circa 1800 x 0,65 x 2 = 2340 kWu.
Nieuwbouw huis
Wanneer je een nieuwbouw huis betrekt is het lastig om van te voren het elektriciteitsverbruik van de warmtepomp te bepalen. We zullen zo beschrijven hoe je een redelijke schatting kan maken.
Maar als eerste, want hier lopen haast alle nieuwbouwhuisbewoners tegen aan: het energieverbruik in het eerste jaar van een nieuwbouwhuis is véél hoger dan de jaren daarna vanwege het vocht (zie later).
Een nieuw huis "barst van het vocht". Dat vocht "moet er uit". En het vocht kan alleen maar door "verdamping" het huis verlaten. Verdampen van water kost enorm veel energie. Heel technisch: het verwarmen van 1 kg (1 liter) water waardoor het 1°C warmer wordt, kost afgerond 4 kJoule. Het verdampen van 1 kg (1 liter) water kost 2256 kJoule. Dat is dus haast 540 keer zoveel energie. Nu begrijp je waarom een stoomoven zoveel energie kost of het "inkoken" van een gerecht zolang duurt.
In dit kader een leuk weetje: veel mensen staan er niet bij stil, maar "de was binnen drogen aan de lijn" kost dus ook behoorlijk veel energie. Want die "verdampingswarmte" moet wel geleverd worden door je centrale verwarming. Het is (in het stookseizoen) geenszins "gratis" (maar een traditionele droger is nog véél duurder).
Het verdampen van al het bouwvocht gaat je dus "veel warmte" kosten. Dus ook een hoge energierekening opleveren. Dat kan je vervelend vinden, maar het is een voldongen feit.
Na circa een jaar is het meeste vocht verdwenen. Dus in het tweede jaar van je nieuwe woning zullen de "stookkosten" een stuk lager zijn. De berekening hieronder van het elektriciteitsgebruik van de cv-warmtepomp gaat uit van een woning "waar het vocht al uit is".
Schatting elektriciteitsverbruik nieuwbouwwoning
Laten we heel duidelijk zijn, wat we hierna presenteren zijn geen exacte getallen, maar is een ruwe schatting om "in de orde van grootte" het energieverbruik in te schatten. Een houvast dus.
Het verbruik van de cv-warmtepomp (we gaan uit van een all-electric warmtepomp in een nieuwbouwhuis), is sterk afhankelijk van de grootte van het huis en hoe sterk het huis geïsoleerd is. Ook speelt de gebruikte ventilatie een rol. Ook zal het aantal bewoners en hun douche- en badgedrag een rol van betekenis spelen. Toch is er een heel aardige inschatting te maken. Daar voor heb je nodig:
- bouwjaar woning
- vloeroppervlakte in m2*
- type ventilatie
De vloeroppervlakte is te vinden in de verkoopbrochure van je nieuwe woning of wellicht op huispedia.nl.
Laten we aan de hand van een voorbeeld de berekening uiteenzetten.
- bouwjaar woning: 2007
- vloeroppervlakte: 180 m2
- Type ventilatie: ventilatie met wtw
| Bouwjaar | ventilatie | kWu/jr/m2 |
|---|---|---|
| 1983-1991 | mechanische | 179 |
| 1983-1991 | CO2 gestuurd | 168 |
| 1992-2004 | mechanische | 145 |
| 1992-2004 | CO2 gestuurd | 125 |
| 2005-2009 | mechanische | 105 |
| 2005-2009 | CO2 gestuurd | 96 |
| 2005-2009 | met WTW | 87 |
| 2010-2015 | mechanische | 79 |
| 2010-2015 | CO2 gestuurd | 71 |
| 2010-2015 | met WTW | 63 |
| 2016-2020 | mechanische | 63 |
| 2016-2020 | CO2 gestuurd | 56 |
| 2016-2020 | met WTW | 49 |
| 2020-2021 | mechaniche | 49 |
| 2020-2021 | CO2 gestuurd | 43 |
| 2020-2021 | met WTW | 37 |
| 2022-later | mechanische | 38 |
| 2022-later | CO2 gestuurd | 32 |
| 2022-later | met WTW | 27 |
Op basis van de tabel zoeken we nu het verbruik in kWu/jr per m2 vloeroppervlakte. De woning verbruikt in dit voorbeeld 87 kWu per m2 per jaar. De vloeroppervlakte is 180 m2, dus het verbruik zal circa: 180 x 87 = 15660 kWu zijn.
Dit verbruik is het thermisch verbruik. Dus wat de verwarming per jaar moet leveren. Een warmtepomp verbruikt minder elektrische energie dan hij thermische energie afgeeft. Bij een lucht/water warmtepomp ligt dit op circa 4 (de zogenaamde COP). Bij een water/water warmtepomp zal dit iets hoger liggen. Hoeveel hoger is sterk afhankelijk van de temperatuur (grootte) van de bron. Is de bron krap bemeten, dan is de COP 4, bij een normale bron 5 en bij een ruim bemeten bron kan dit wel 6 zijn.
Laten we aannemen dat er sprake is van een water/water warmtebron met een normaal gedimensioneerde bron, dan ligt het elektrische vermogen van de warmtepomp een factor 5 lager dan het thermisch vermogen. Het elektriciteitsverbruik zal dan zijn: 15660 / 5 = 3132 kWu. Voor een lucht/water warmtepomp (met een COP van circa 4) zal dit zijn: 15660 / 4 = 3915 kWu.
Nogmaals, dit is een ruwe schatting, maar het geeft je wel een houvast.
Over ventilatie: een mechanische ventilatie is een ventilatie waarbij een centrale afzuiger de lucht uit het huis zuigt en dit via roosters boven ramen en deuren van buiten aangevuld wordt. Een CO2 gestuurde ventilatie regelt het debiet van de ventilatie op basis van de CO2 waarde. Moderne huizen zijn vaak uitgevoerd met een balansventilatie met WTW (warmte terug win) en die winnen veel warmte terug uit de uitgeblazen ventilatielucht en daarom is het energieverbruik zo veel lager van een woning met balansventilatie-wtw.
publicatie: 20240115
aanpassing/controle: 20240115
Foutje of aanvulling? Stuur ons een reactie