Wat is een warmtepomp vriendelijke cv-watertemperatuur?

Een cv-warmtepomp verbruikt weinig energie, wanneer de cv-watertemperatuur laag is. Maar geldt dat voor iedere cv-warmtepomp, ook voor hoge-temperatuur cv-warmtepompen? En bij welke watertemperatuur werkt een warmtepomp dan zuinig?

Introductie

De meeste woningbezitters die over willen schakelen van een cv-ketel naar een cv-warmtepomp doen dit om de hoogte van energierekening sterk te verlagen. Als je van het dure gas af bent, en een cv-warmtepomp gebruikt die op elektriciteit werkt, dan wordt je energierekening een stuk lager. Althans, dat is de gedachte.

Die gedachte is wel juist, maar daar hoort wel een héle belangrijke voorwaarde bij, en dat is dat dit alleen van toepassing is als de cv-watertemperatuur zeer laag is.

Stel dat je een cv-warmtepomp hebt en een watertemperatuur gebruikt van bijvoorbeeld 50 of 55 graden, dan wordt je energierekening wellicht iets lager, maar je hebt een hele grote investering gedaan in de cv-warmtepomp en als je die afschrijving in ogenschouw neemt en uitsmeert over de levensduur van de cv-warmtepomp dan zal je onder aan de streep zeer waarschijnlijk niet goedkoper uit zijn. Mogelijk zelfs duurder. Dan schiet je voorbij aan je doel om de energiekosten voor verwarming flink te verlagen.

2% regel

In dit kader is het belangrijk op de hoogte te zijn van de 2% vuistregel. Die vuistregel zegt dat als de cv-watertemperatuur met 1 graad daalt, je daarmee circa 2% elektriciteitskosten bespaart. Of als je het omdraait, als je cv-watertemperatuur één graad hoger stelt, dan wordt je elektriciteitsrekening 2% hoger.

Ter illustratie, stel je het twee identieke huizen "uit een rijtje van dezelfde woningen", die hebben dus zelfde woninginhoud en dezelfde mate van isolatie. Stel dat ze beide de temperatuur in woning op 21 graden houden, en beiden gebruiken een identieke cv-warmtepomp.

Maar bij woning A heeft men wel de radiatoren aangepast (vergroot) vanwege het gebruik van een cv-warmtepomp, en woning B heeft de oude radiatoren laten zitten. Woning A blijkt de gewenste binnentemperatuur van 21°C te kunnen bereiken met een watertemperatuur van 35°C, woning B heeft daarvoor 50 graden nodig.

Het verschil in watertemperatuur (50-35=15°C) laat zich vertalen in een significant ander elektriciteitsverbruik van de cv-warmtepomp. Bij woning A is dat 15 keer 2%, dus 30% lager. Als de cv-warmtepomp van woning B een verbruik heeft van 4000 kWu per jaar, dan bespaart woning A dus 1200 kWu. Dat is bij een kWu prijs van 40 eurocent, dus 480 euro per jaar, en dat zijn serieuze bedragen.

Die 2% vuistregel is een algemene vuistregel die voor alle cv-warmtepompen geldt. Een cv-warmtepomp doet namelijk niets anders dan thermische energie (warmte) verplaatsen en die thermische energie afgeven met een hogere temperatuur. Aan de koude kant (de bron) maakt de cv-warmtepomp het nog kouder (dus onttrekt daar thermische energie) en de compressor verplaatst die warmte en laat deze in temperatuur stijgen en geeft dit af aan het afgiftesysteem in de woning.

De verplaatste warmte is gratis, die komt van de buitenlucht, bodemwarmte, oppervlakte water of ventilatielucht. Vandaar dat verwarmen met een cv-warmtepomp zo aantrekkelijk is, je maakt immers van "gratis" warmte gebruik. Alleen om die warmte te verplaatsen en in temperatuur te verhogen, heb je elektriciteit voor de compressor nodig.

Hoe groter het temperatuurverschil tussen de koude (bron) en de warme (afgiftesysteem) kant, de zogenaamde T_lift hoe meer moeite de compressor moeite moet doen, hoe meer elektriciteit dit vergt.

Wil je zo weinig mogelijk elektriciteit verbruiken met een cv-warmtepomp, dan moet je dus het verschil tussen de bron en het afgiftesysteem zo klein als mogelijk houden.

De temperatuur van de bron (buitenlucht/aardwarmte/oppervlaktewater/ventilatielucht) heb je niet in de hand, maar de temperatuur van je afgiftesysteem wel. Wil je veel energie/elektriciteit besparen, kies dan voor een zo laag mogelijk cv-watertemperatuur.

Wat is een cv-warmtepomp vriendelijke cv-watertemperatuur?

Bij gebruik van vloerverwarming is een cv-watertemperatuur rond de 26-28 graden haalbaar. Dan zou je in staat moeten zijn om de ruimte op 21°C te houden. Wanneer je bij gebruik van een vloerverwarming een hogere watertemperatuur nodig hebt, dan is er iets mis met de cv-installatie. Zeer waarschijnlijk heb je nog een open mengverdeler met pomp (de verdeler waarop de vloerverwarmingsleidingen op aangesloten zijn). Een mengverdeler met pomp is bedoeld voor gebruik met een cv-ketel die met hogere watertemperatuur werkt, maar niet voor gebruik van een cv-warmtepomp. Alleen door de verdeler te vervangen voor een gesloten verdeler (zonder circulatiepomp) zal de genoemde lage cv-watertemperatuur mogelijk worden.

Ook kan een te dunne cv-leiding een reden zijn dat je onnodig een hogere cv-watertemperatuur moet gebruiken. De diameter van de leiding naar de vloerverwarmingverdeler moet even groot zijn als de hoofd cv-leidingen.

Bij gebruik van radiatoren en/of convectors is de streeftemperatuur 35°C. Krijg je het bij gebruik van deze temperatuur niet warm in je woning, dan zijn je radiatoren (nog) niet aangepast voor gebruik van een cv-warmtepomp. Vervang alle radiatoren in de kamers waar het niet warm genoeg voor een zogenaamde type 33 radiator met dezelfde hoogte en lengte (liefst hoger en langer indien mogelijk). Deze T33 radiatoren geven veel meer warmte af dan de bestaande radiatoren die je gebruikte in combinatie met een cv-ketel.

Mocht het bij 35 graden nog niet voldoende warm worden, dan kan je overwegen om radiatorventilatoren aan te schaffen die je onder de radiatoren klikt. Die ventilatoren zorgen dat de radiator flink meer warmte afgeven. Volgens de fabrikant is dit circa 60% meer warmteafgifte.

In plaats van radiatorventilatoren te gebruiken kan je ook kiezen om de bestaande radiatoren langer/hoger te maken of een extra radiator te plaatsen.

Moet je na de genomen maatregelen toch een hogere watertemperatuur nodig hebben, bijvoorbeeld 40°C, realiseer dat je elektriciteitsverbruik minimaal 10% (en waarschijnlijk veel meer, richting 20-30%) onnodig meer is in vergelijking met het gebruik van cv-water van 35 graden.

Stel dat je verbruik 4000 kWu per jaar is voor alleen de cv-warmtepomp, dan kan je door de watertemperatuur te verlagen van 40 naar 35 graden 10% besparen. Dat is op een verbruik van 4000 kWu per jaar dus 400 kWu. Bij een kWu prijs van 40 eurocent is dat 160 euro per jaar. Als je door het investeren van 1000 euro voor andere radiatoren (langer en/of hoger) of een extra radiator, wel met 35 graden zou kunnen verwarmen dan is de terugverdientijd van die 1000 euro circa 6 jaar.

Mogelijke problemen

Mogelijk dat je deze lage cv-watertemperatuur niet kan bereiken ondanks dat dit volgens het voorgaande wel mogelijk zou moeten zijn. De kans is groot dat het debiet te laag is. Dat kan komen doordat de leidingen, vooral vanuit de warmtepomp, niet dik genoeg zijn. Die leidingen zouden liefst 32 mm moeten zijn.

Het is van belang dat de hoofd cv-leidingen, waar al het cv-water door stroomt van je woning, voldoende dik zijn. Die leidingen zijn uit de cv-keteltijd zeer waarschijnlijk te dun. Dus de hoofd cv-leidingen aanpassen zal zorgen voor een extra energiebesparing. Meer hierover in dit artikel.

Wat is de onderbouwing van de cv-warmtepomp vriendelijke cv-watertemperatuur?

Een aantal overwegingen zijn denkbaar waarom je gebruik wil maken van een cv-warmtepomp vriendelijke cv-watertemperatuur:

• Dat je de energiekosten voor het verwarmen zo laag als mogelijk wil houden.
• Dat je de investering in de cv-warmtepomp minimaal terug wil verdienen.
• Dat je uit idealistische overtuiging zo weinig als mogelijk energie wil gebruiken.

Energiekosten

Hier kunnen we heel kort over zijn. Waarom het verstandig is om een "vriendelijke" cv-watertemperatuur te gebruiken is dat het ook vriendelijk is voor je portemonnee. Dat hebben we onderbouwd in het artikel over de terugverdientijd.

De vraag is, wat is een temperatuur van het cv-water die vriendelijk is voor je cv-warmtepomp? Eigenlijk vriendelijk voor je portemonnee. Want als de cv-warmtepomp het naar zijn zin heeft een lekker werkt in plaats van dat hij op zijn tenen moet lopen, dan is dat ook gunstig voor je portemonnee.

Het antwoord is natuurlijk arbitrair, maar 45 graden of hoger is dat zeker niet. Een watertemperatuur van 35°C is een mooi streven. Dat is nog haalbaar als je radiatoren hebt. Heb je vloerverwarming, dan is normaal gesproken 26 tot 30 graden zonder moeite haalbaar.

Die temperatuur is van toepassing in het najaar of voorjaar, om bij die watertemperatuur de woning nog warm te houden.

Wanneer de buitentemperatuur richting het vriespunt gaat of daar onder duikt, dan zal de watertemperatuur een stukje omhoog anders hou je het niet warm. Maar dat is, als je dat afzet tegen de duur van het stookseizoen, maar een relatief korte periode.

Ter illustratie, in Nederland is een buitemperatuur van 4 t/m 16°C van toepassing gedurende 5261 uur, terwijl temperaturen van 3 t/m -10°C maar gedurende 1336 uur voorkomen. Dis in meer dan 80% van de tijd in het stookseizoen is het 4°C of warmer.