Waar kan je een thuisbatterij voor inzetten?
In dit artikel bespreken we op welke manieren een thuisbatterij ingezet kan worden en welke taken hij dan uitvoert. Daarmee kan je energie of geld kan besparen of maakt hij het leven aangenamer.
Een thuisbatterij is inzetbaar voor...
Hieronder hebben we een opsomming gemaakt van alle mogelijk taken die een thuisbatterij kán uitvoeren. Bedenk dat niet iedere thuisbatterij over al deze functies beschikt. De "nul op de meter" functie is altijd wel aanwezig, maar andere functies kunnen afwezig zijn, of moeten geactiveerd worden al dan niet tegen (een mogelijk maandelijkse) betaling. Informeer hierna voordat je een thuisbatterij koopt.
- Nul op de meter: overtollige zonne-energie tijdelijk opslaan voor later gebruik
- Bij zonne-energie tekort goedkoop elektriciteit kopen en tijdelijk opslaan in de accu*
- Noodstroomvoorziening
- Handelen in elektriciteit op basis van day-ahead tarieven*
- Handelen in elektriciteit op de onbalans markt*
* vereist een elektriciteitscontract met dynamische tarieven (prijs van elektriciteit is per uur dan anders).
Nul op de meter: overtollige zonne-energie tijdelijk opslaan voor later gebruik
De meeste mensen die een thuisbatterij kopen zullen deze gebruiken om zoveel als mogelijk overtollige zonne-energie, die dus normaal teruggeleverd wordt aan het net, op te slaan in de accu van de thuisbatterij. Die energie wordt in de avond en nacht weer uit de accu onttrokken waardoor de elektrische apparaten in de woning (haast) voor 100% op (de in de accu opgelagen) zonne-energie kunnen werken.
Maar niet alleen werkt dit in de avond of nacht, maar dit werkt ook overdag. Bij bewolkt weer leveren je zonnepanelen weinig elektriciteit en als de elektrische apparaten in je woning meer vermogen nodig hebben dan de zonnepanelen op dat moment kunnen leveren springt de thuisbatterij bij en zal dit "tekort" aanvullen met elektriciteit uit de accu.
Een voorbeeld, overdag leveren je zonnepanelen op een bepaald moment 700 Watt op, je zet de waterkoker aan en die heeft een opgenomen vermogen van 2400 Watt (dat is redelijk gebruikelijk). De zonnepanelen zullen 700 van die 2400 Watt voor hun rekening nemen. Blijft dus 2400-700=1700 Watt over en die komt normaal gesproken uit het net (en daar moet je voor betalen).
Heb je een thuisbatterij dan zal deze merken dat 1700 Watt uit het net geleverd wordt en zal direct vanuit de accu 1700 Watt aan je elektrische installatie leveren. Daarmee compenseert de thuisbatterij je verbruik vanuit het net. Want op dat moment zal geen vermogen (0 Watt) uit het net afgenomen worden. Immers 700 Watt van de zonnepanelen + 1700 Watt van de thuisbatterij = 2400 Watt en dat is gelijk aan het vermogen die de waterkoker opneemt.
Je hebt dan geen verbruik en dat wordt "nul op de meter" genoemd (NOM). Overigens, mocht je thuisbatterij (bijvoorbeeld) een maximaal vermogen van 1400 Watt kunnen leveren, dan kom je 300 Watt te kort en dat wordt dan onttrokken uit het net. Je zonnepanelen samen met de thuisbatterij zorgen in dit geval voor 700 + 1400 = 2100 Watt.
Je hebt dan een zelfvoorzienendheid van 2100/2400=0,875 dus 87,5%. Dus 87,5% van de benodigde energie lever je zelf en maar 12,5% komt nog uit het net. Hoe mooi is dat? Natuurlijk zou 100% op dat moment nog wenselijker zijn, maar dat vergt een thuisbatterij die nog meer vermogen kan leveren. Maar het is een illusie dat je ál het vermogen kan leveren uit je thuisbatterij. Technisch is dit uiteraard mogelijk, maar dan moet je diep in je buidel tasten. Meer daarover in het artikel over het bepalen van het maximaal te leveren vermogen van een thuisbatterij.
Bij zonne-energie tekort goedkoop elektriciteit kopen en tijdelijk opslaan in de accu
Dat de thuisbatterij kan zorgen voor "nul op de meter" is al prachtig, maar in de "donkere" periode van het jaar, dat is van november t/m februari, leveren je zonnepanelen maar een klein deel van de energie op die je nodig hebt. Je zal dus in die maanden altijd elektriciteit uit het net betrekken. En juist dan is elektriciteit vaak duurder dan in de zomer.
De thuisbatterij biedt je dan nog een mogelijkheid om geld te besparen. Daarbij kan je elektriciteit inkopen en in je accu opslaan als de elektriciteitsprijs laag is en daarmee voorkomen dat je op een later tijdstip elektriciteit uit het net moet betrekken als die juist duur is.
Doorgaans zal de thuisbatterij voor deze functionaliteit iedere dag de vanuit het internet de "day-ahead" elektriciteittarieven ophalen en op basis van die informatie het meest gunstigste moment kiezen om de accu op te laden uit het net. Dit is dus een automatisch proces.
Met de accu in de thuisbatterij kan je dus goedkope elektrische energie tijdelijk opslaan. Nogmaals, dit vereist wel een dynamische elektriciteitscontract. Heb je een vast of variabel elektriciteitscontract dan biedt deze functionaliteit geen nut, dan is de elektriciteit continue gelijk in prijs.
Noodstroomvoorziening
Standaard zal een thuisbatterij stoppen met het leveren van elektriciteit als bij jou in de buurt de netspanning is weggevallen, bijvoorbeeld vanwege een stroomstoring. De accu in de thuisbatterij bevat wel elektriciteit (energie) maar daar kan je op dat moment geen gebruik van maken. Dat is een heel normaal (en zelf wettelijk verplicht) verschijnsel doet zich ook voor bij zonnepaneelomvormers. Ook die stoppen met het leveren van elektriciteit zodra de netspanning weggevallen is.
Sommige thuisbatterijen ondersteunen "eilandbedrijf", dan heeft de thuisbatterij speciale voorzieningen getroffen waarbij je wél elektriciteit kan blijven gebruiken ook al is er een stroomstoring. Dat de thuisbatterij deze mogelijkheid bezit betekent nog niet dat je er gebruik van kan maken, want dat is alleen maar mogelijk na aanpassingen in de meterkast. Lees hier meer over in het artikel "eilandbedrijf voor thuisbatterijen".
Handelen in elektriciteit op basis van day-ahead tarieven
De thuisbatterij kan je ook inzetten om, in combinatie met een dynamisch elektriciteitscontract, te handelen in elektriciteit. Dagelijks wordt op een beurs elektriciteit aangeboden voor de volgende dag. Je weet dus een dag van te voren wat de elektriciteisprijzen zijn, dat zijn dezelfde tarieven die jouw leverancier van het dynamisch contract in rekening brengt óf je betaalt als je energie afneemt of teruglevert. Dit worden de zogenaamde "day ahead" tarieven genoemd.
Met die fluctuerende prijzen kan je ook gaan handelen in elektriciteit. De thuisbatterij laad de accu op uit het net als de elektriciteitsprijs (relatief) goedkoop is en zodra die prijs flink hoger is, dan zal vanuit de thuisbatterij elektriciteit teruggeleverd (dus verkocht) worden aan het net. Op deze manier kan handelen in elektriciteit en (een klein beetje) geld te verdienen. Vaak kan je zelf instellen bij welke tarieven je wil inkopen (de accu laden) en verkopen (de accu ontladen). Daarnaast kan je meestal ook aangeven hoeveel capaciteit altijd in je accu moet blijven zitten voor eigen gebruik.
Het maken van een beslissing om elektriciteit in te kopen of te verkopen zal ook kunnen afhangen van de verwachte zoninstraling in de komende 24 uur. Want bij veel zon zal je doorgaans minder inkopen. Daarbij speelt ook de orientatie van je zonnepanelen een rol. Zijn deze op het westen gericht, dan kan de beslissing om elektriciteit anders genomen worden dan bij een oostelijke of zuidgerichte opstelling van de panelen.
De beslissingen om te kopen of verkopen is vastgelegd in een programma (een algoritme). Dat kan (technisch) in je thuisbatterij uitgevoerd worden, in een apart computertje of wordt als dienst geleverd door de fabrikant. Daarvoor zal je doorgaans een maandbedrag moeten betalen.
Soms bieden energieleveranciers deze dienst aan, maar dat werkt dan meestal alleen maar samen met een specifieke thuisbatterij die men dan ook aan jou kan verkopen én een elektriciteitscontact met die leverancier.
Een waarsching: de bedragen die je hier mee kan verdienen zijn beperkt, een euro of een paar euro per dag, de hoogte is natuurlijk sterk afhankelijk van de capaciteit van de accu. Met een grote accucapaciteit kan je meer in- dus ook verkopen, dus meer winst maken. Het risico schuilt hierin dat deze day-ahead handel nu wel (enigszins) winstgevend kan zijn maar niemand kan in de toekomst kijken. Mogelijk worden de prijsverschillen minder interessant om daar in te handelen. Ook is het mogelijk dat dit belast gaat worden door bijvoorbeeld de netbeheerder. De netbeheerder heeft namelijk al aangegeven dat ze zich zorgen maken over het handelen in elektriciteit met een thuisbatterij. Mogelijk dat zij dit in de toekomst zullen beperken, extra kosten zullen heffen of zelfs dit handelen "door hen op afstand tijdelijk stil kunenn leggen of beperken". Op het moment van schrijven is hierover nog niets bekend, maar dat het een mogelijke variabele is die invloed kan hebben op dit verdienmodel (als je thuisbatterij hiervoor wil inzetten), dat is wel duidelijk. Bedenk ook dat de inkomstenbelasting deze handel kan zien als een inkomstenbron en mogelijk gaat belasten.
Lees ook eens het artikel over de nadelen van een thuisbatterij.
Handelen in elektriciteit op de onbalans markt
De handel in elektriciteit is complex en kent meerdere markten waar elektriciteit verhandeld wordt. Naast de day-ahead is er ook een "onbalans markt". Handel in day-ahead is voor elektriciteit in de komende 24 uur, de onbalans markt is ontstaan om acute onbalans in het elektriciteitnet weg te werken. Die onbalans ontstaat als te weinig of te veel elektriciteit beschikbaar is aan de aanbieders kant. Dit kan ontstaan als minder elektriciteit is aangeboden dan een dag van te voren verwacht werd, óf als aan de afnemerskant meer of minder elektriciteit opgenomen werd dan verwacht.
Want: het elektriciteitsnet moet altijd in evenwicht zijn. Het vermogen dat op een bepaald moment gevraagd wordt door alle afnemers moet op exact hetzelfde moment ook aangeboden worden door elektriciteitleverende bedrijven. Is er een tekort dan gebeuren er twee dingen: de netspanning, normaal 230 Volt, zakt én de netfrequentie van 50 Hz daalt. Is er een overschot (meer aanbod dan vraag) dan zal de netspanning stijgen en zal ook de netfrequentie stijgen.
Een kleine daling of stijging in de netspanning en frequentie is toegestaan (is in wetten opgenomen), daarom zie je ook dat gedurende de dag de netspanning constant fluctueert en dat geldt ook voor de netfrequentie. Maar die afwijking moet voor de spanning binnen de plus of minus 10% blijven. Want bij grotere afwijkingen is het mogelijk dat elektrische apparaten niet goed of niet betrouwbaar functioneert of bij een te hoge spanning dat apparatuur "door zou branden".
Mocht de spanning te ver dalen óf stijgen, dan liggen er scenario's klaar welke afnemers (bedrijve en particulieren) tijdelijk afgesloten worden van het elektriciteitsnet.
Dit afschakelen wil de netbeheerder natuurlijk kost wat kost voorkomen. Daarom moeten alle aanbieders (elektriciteitscentrales, zonneparken, windmolenparken, biovergasinstallaties) en afnemers van elektriciteit (vertegenwoordigd door de energieleveranciers) een dag van te voren opgeven hoeveel elektriciteit zij leveren of afnemen.
Een afwijking op deze van te voren vastgelegde levering of afname wordt zwaar "bestraft" en moet men een hoge boete betalen. Dit geldt dus ook voor jouw energiemaatschappij, ook die moet inschatten hoeveel elektriciteit zij (namens hun klanten) afnemen op een bepaald tijdstip (en mogelijk ook terugleveren; denk aan zonnepanelen bij particulieren). Maken ze een verkeerde inschatting dan moeten ze daar een flinke boete voor betalen.
Die boetes worden gebruikt om het probleem op te lossen van deze ontstane "onbalans". Wanneer zo'n onbalans drijgt te ontstaan of ontstaat, denk aan plots uitvallende elektriciteitscentrale, of dat minder wind waait dan verwacht dus minder geleverd kan worden door de windmolens, dan wordt op de "onbalansmarkt" de tekorten of overschotten verhandeld. In dat geval wordt een flink hoge prijs betaald aan bedrijven (particulieren kunnen hier niet aan meedoen) die "even heel snel" energie leveren (bij een tekort) of juist afnemen (wanneer sprake is van een overschot).
Het gebeurd dus regelmatig dat bedrijven betaald worden om elektriciteit af te nemen. Dat is dan ook het verdienmodel van bedrijven die met zéér grote accu's in een korte tijd tientallen megaWatturen afnemen als ze daar voor betaald krijgen. En later op de dag als weer een onbalans ontstaat omdat er een terkort ontstaan is, zullen ze diezelfde energie uit hun accu's weer aan het net leveren en krijgen dan daar ook wéér voor betaald. Denk niet dat ze giga winsten maken, want de investering in zo'n mega accu zijn enorm hoog en de accu's kennen natuurlijk een bepaalde afschrijving omdat ze een bepaalde levensduur hebben.
Hoewel je als particulier niet op de onbalans markt kan handelen kan je dat wel indirect. Dat werkt als volgt: je sluit je aan bij een bedrijf die toestemming heeft om te handelen op de onbalansmarkt (daar moet men zich voor kwalificeren en vooral goede garanties moeten afgeven dat ze écht kunnen leveren of afnemen als daarom gevraagd wordt). Dat bedrijf maakt met jou afspraken dat ze van jouw thuisbatterij (automatisch, dit gebeurd op afstand) gebruik kunnen maken. Dus bepalen zij wanneer jouw accu geladen en ontladen wordt.
De winst die dat bedrijf op deze handel maakt zal voor een deel met jouw gedeeld worden. Die bedrijven zullen de winst die jij kan "maken" zodanig afstemmen dat het voor jou interessant is om jouw investering van duizenden euro's terug te verdienen en als het goed is ook nog een (bescheiden) winst te maken. Ze zullen, en dat is logisch, zelf zo veel als mogelijk winst nemen, dat is eenmaal een normaal bedrijfsdoel van een bedrijf.
Bedenk wel dat dit soort bedrijven geen investering in accu's hoeft te maken, ze maken van jouw investering gebruik en wentelen feitelijk het belangrijste bedrijfsrisico af op jou. Dat hoeft niet erg te zijn zolang je daar maar bewust van bent. Want er schuilt natuurlijk een risco in. Eén daarvan is dat jij, specifiek voor deze handel, een grote investering doet maar dat na een bepaalde periode blijkt dat deze handel minder winst op levert dan jij rekening had gehouden in jouw verdienmodel. Ook kan het bedrijf op houden te bestaan/failliet gaan (en wordt mogelijk een deel van je winst niet uitgekeerd). Mogelijk dat de netbeheerder, energieleverancier of overheid roet in het eten gooit door deze handel als particulier te verbieden of extra te belasten.
Had jij in je verdienmodel rekening gehouden met bijvoorbeeld een terugverdientijd van vijf jaar, maar het handelen op de onbalans niet meer (of niet in die mate die je voor ogen had) mogelijk is na bijvoorbeeld drie jaar, dan zit jij met een niet renderende investering. Denk daar dus goed over na.
publicatie: 20241007
aanpassing/controle: 20241007
Foutje of aanvulling? Stuur ons een reactie