Thuisbatterij, de mogelijke nadelen

Een thuisbatterij is milieutechnisch beter dan het laten draaien van elektriciteitscentrales op fossiele brandstoffen. Maar aan elk product kleven ook nadelen. Hoewel we vanuit milieu oogpunt een voorstander zijn van een thuisbatterij kijken we niet weg voor de nadelen, want die zijn er ook.

Nadelen van een thuisbatterij

• thuisbatterij economisch mogelijk niet interessant
• thuisbatterij neemt ruimte in beslag
• thuisbatterij verlangt mogelijk aanpassingen groepenkast
• thuisbatterij produceert warmte
• thuisbatterij kent verliezen
• thuisbatterij produceert geluid, soms zelfs veel geluid
• thuisbatterij kent een eigengebruik
• levensduur accu thuisbatterij is afhankelijk van de temperatuur
• levensduur accu thuisbatterij is afhankelijk van de snelheid van laden en ontladen van de accu
• plaatsing buitenshuis is niet altijd verstandig
• software thuisbatterij is niet altijd stabiel
• thuisbatterij is mogelijk gevaarlijk (brand/gevaarlijke gassen)
• verschillende merken thuisbatterijen kunnen niet samenwerken
• mogelijk toekomstige heffing thuisbatterij vanuit netbeheerder
• mogelijk toekomstige belasting op thuisbatterij
• toekomstige overgang naar drie fase kent mogelijk beperkingen

Thuisbatterij economisch mogelijk niet interessant

We schrijven het heel voorzichtig "mogelijk niet interessant", maar als we heel eerlijk zijn is een thuisbatterij op het moment van schrijven economisch niet echt interessant. Met een terugverdientijd van zeven jaar mag je al blij zijn, maar vaak is deze langer. Als de salderingsregeling op houdt te bestaan zal dit (mogelijk, want we moeten nog maar zien wat er dan gaat gebeuren met de "terugleverkosten") interessanter worden.

Op dit moment schaf je een thuisbatterij aan omdat je het leuk vindt of op basis van idealistische gronden.

Thuisbatterij neemt ruimte in beslag

Het is natuurlijk afhankelijk van de grootte van de thuisbatterij maar die kan flink wat ruimte innemen. Die grootte is afhankelijk van het maximum vermogen dat geleverd kan worden (in Watt), maar vooral de accucapaciteit omdat accu's flink aan de maat zijn. De thuisbatterij wegstoppen in een kast is niet mogelijk vanwege de warmteontwikkeling (tenzij het een vrij kleine thuisbatterij is).

Thuisbatterij verlangt mogelijk aanpassingen groepenkast

Een thuisbatterij heeft een eigen elektriciteitsgroep nodig. Net als de zonnepanelen dat nodig hebben. Dus is een kabel tussen de thuisbatterij en de groepenkast noodzakelijk.

Koop je een thuisbatterij met steker dan is dat niet nodig, maar ja, die heeft weer een beperkt vermogen.

Koop je een hybride omvormer, dat is ook een thuisbatterij, dan kan je vaak gebruik maken van de reeds bestaande bekabeling van je zonnepaneelomvormer, dat is dan weer prettig.

Thuisbatterij produceert warmte

Een thuisbatterij kent, net als ieder apparaat verliezen. Dat een tv wat warm wordt valt niet zo op. Maar bij een thuisbatterij wordt een groter vermogen opgenomen of afgegeven dan een tv, en dan merk je ineens wel dat hij flink warm kan worden. Steker nog, de ruimte waar hij in staat kan flink in temperatuur stijgen.

Of die warmteontwikkeling mogelijk meevalt of juist een "puntje van aandacht" is, mogelijk zelfs een probleem wat je moet gaan oplossen, is sterk afhankelijk van het maximaal te leveren vermogen van de omvormer én de accucapaciteit.

Thuisbatterij kent elektrische verliezen

Zoals we al hiervoor schreven, de thuisbatterij kent (elektrische) verliezen. Dat is iets wat heel normaal is. Een zonnepaneelomvormer kent ook verliezen, die wordt ook warm.

Bij een thuisbatterij zijn die verliezen prominenter aanwezig. Dat komt omdat niet alleen omdat de omvormer (die een primair onderdeel vormt van een thuisbatterij) niet alleen verliezen kent, dus warm wordt, maar dat geldt ook voor de acculader als die de accu moet laden. Als de accu wordt opgeladen zal ook de accu warm worden (net als je telefoon warm wordt tijdens het laden). Maar die warmteproductie ontstaat precies zo tijdens het ontladen van de accu.

Op vier plaatsen is dus sprake van verliezen, waarbij warmte vrijkomt: in de acculader, in de accu tijdens het laden, in de accu tijdens het ontladen en in de omvormer die vanuit de accu 230 Volt elektriciteit maakt.

Die verliezen staan bekend als de round trip efficiency en bedragen bij een "normale" thuisbatterij circa 20% en bij een hybride omvormer circa 10% (deze waarden zijn indicatief om je een gevoel te geven).

Stel dat je een "normale" thuisbatterij hebt, dus een verlies van circa 20%, en je slaat overdag 10 kWu op en in de avond en nacht gebruik je die weer, dan produceert de thuisbatterij 20% van 10 kWu, dat is dus 2 kWu aan warmte. Dat is dus alsof je een ventilatorkacheltje van 2000 Watt (dat is een flinke) een uur lang op vol vermogen laat draaien. In de winter zal dit niet echt een probleem zijn, maar in de zomer wil je die warmte niet in je woning.

Een hybride omvormer heeft, vanwege de lagere verliezen duidelijk een voordeel.

Thuisbatterij produceert geluid, soms zelfs veel geluid

Vanwege de hiervoor genoemde verliezen ontstaat flink wat warmte. Die kan op twee manieren afgevoerd worden. De prettigste manier is door natuurlijke convectie, waarbij de thuisbatterij voorzien is van koelribben waarbij koude(re) lucht wordt opgewarmd door de warmte van de koelribben en daardoor stijgt en aan de bovenkant ontstaat dus een warme luchtstroom. Bij geforceerde koeling waarbij ventilatoren de warmte wegblazen en koele(re) lucht aanzuigen om de thuisbatterij enigszins op temperatuur te houden.

Die ventilatoren produceren minimaal een "ventilator ruis" maar soms veel meer dan dat, sommige thuisatterijen maken, bij een zware belasting, behoorlijk wat herrie. Dus bij "herriemakers" zal bij geringe belasting nauwelijks iets te horen zijn, maar naarmate de thuisbatterij meer vermogen moet leveren zal steeds meer geluid ontstaan.

Let op: sommige thuisbatterijen, en dat geld vooral voor hybride omvormers vanwege de lagere verliezen, maken vrijwel geen of nauwelijks geluid. Het is dus afhankelijk van het model thuisbatterij die je koopt. Het advies is om op het internet op zoek te gaan naar sleutelwoorden als "geluid", "herrie" gecombineerd met het model en fabrikant van de thuisbatterij om te onderzoeken wat ervaringen van anderen zijn op dit punt.

Dat de thuisbatterij goed gekoeld moet worden, vooral de accu, is logisch omdat een hoge temperatuur een negatieve invloed heeft op de levensduur van de accu.

Thuisbatterij kent een eigengebruik

Een zonnepaneelomvormer die "werkt" zal zelf energie gebruiken, heeft dus een "eigen verbruik", maar dat verbruik valt niet zo op, "het kost je niets". We bedoelen hier, je energieverbruik zal niet stijgen, want die energie komt van de zonnepanelen en niet uit het net. Daarom merk je daar niets van. Darnaast is hij niet hoog.

Het eigenverbruik van een thuisbatterij is een stuk hoger. Die energie wordt meestal onttrokken aan de accu, maar kan ook uit het net betrokken worden als de accu leeg is. Stel dat je thuisbatterij in de avond niets hoeft te doen omdat je weg bent (we stellen het verbuik dan even op 0 Watt, dat klopt natuurlijk niet want je hebt altijd apparaten die aanstaan zoals je internetrouter, mechanische ventilatie, etc.) dan zal het verbruik uit de accu geen 0 Watt zijn maar bijvoorbeeld 20 Watt, mogelijk 100 Watt. Deze waarde komen uit de praktijk en zijn sterk afhankelijk van het model en fabrikant van de thuisbatterij. Sterker nog, soms zal met een softwarer update (vaak firmware update genoemd), die eigenverbruik afnemen, of juist toenemen. Dat laatste zal men vooral niet hoog van de toren schreeuwen.

Het vervelende is dat dit eigengebruik door vrijwel geen enkele fabrikant gespecificeerd wordt. Maar dit eigenverbruik kan flink oplopen. Als het eigenverbruik 50 Watt is, dan is dit per dag een verbruik van 50 Watt x 24 uur = 1200 Wattuur of 1,2 kWu. Soms is dit eigengebruik te vinden in een forum dat specifiek ingaat op een bepaald model thuisbatterij.

Levensduur accu thuisbatterij is afhankelijk van de temperatuur

Voor alle accu's geldt dat ze een hekel hebben aan warmte. Dat geldt dus ook voor de thuisbatterij. Die warmte heeft een sterke invloed op de levensduur van de accu.

Het is dus verstandig om de omgevingstemperatuur zo laag als mogelijk te houden. Want tijdens het laden én ontladen zal de temperatuur in de accu stijgen. Een stijging van 10 of 20 graden zijn veel voorkomende waarden. Als de omgevingstemperatuur bijvoorbeeld 25°C is en de accu wordt 20 graden warmer, dan is de temperatuur van de accu al opgelopen tot 45°C en dat zijn waarden die je moet zien te vermijden omdat dan (als dit iedere dag plaats vindt) de levensduur mogeljk met 50% afneemt. De levensduur van een accu is dan bijvoorbeeld niet 8000 maar 4000 cycles. 4000 cycles is nog steeds mooi, dat is grofweg 4000/365 dagen = 11 jaar, maar het zou toch fijn zijn als de accu het twee keer zo lang uithoudt.

De plaatsing van de thuisbatterij is dus een punt van aandacht.

Levensduur accu thuisbatterij is afhankelijk van de snelheid van laden en ontladen van de accu

Hoe mooi zou het zijn als op een dag de zon maar twee uurtjes flink schijnt en de rest van de dag flink bewolkt is, dat in die korte tijd van twee uur de accu van de thuisbatterij volledig opgeladen kan worden?

Dat klinkt wel mooi en prettig, maar het is het laatste wat je wil als je de levensduur van de accu je lief is. Dat komt omdat tijdens het laden of ontladen warmte in de accu ontstaat. Hoe sneller de accu geladen of ontladen wordt, hoe sterker die warmteontwikkeling is.

Sommige thuisbatterijen kunnen de accu in één uur ontladen (een 4 kWu accu wordt dan in één uur ontladen met een vermogen van 4 kW). Dat het kan, betekent nog niet dat je dit op prijs moet stellen. Beter is het om dit laad- en ontlaadvermogen te beperken. Bij 25% of nog prettiger bij 20% van de accucapaciteit, dus dat de accu in respectievelijk 4 uur of 5 uur geladen of ontladen is, zal de temperatuurstijging zo beperkt zijn dat je daar geen zorgen om hoeft te maken. Snel laden of snel ontladen is dus niet wenselijk.

Plaatsing thuisbatterij buitenshuis is niet altijd verstandig

Een koele plaats of goed geventileerde ruimte uitzoeken voor de thuisbatterij is verstandig, maar buitenshuis is niet altijd slim. Plaats je de thuisbatterij tegen een buitengevel dan kan het in de zomer erg warm worden als de zon er op schijnt en in de winter kan het onder nul graden worden. Dat vindt de accu niet prettig.

Sommige thuisbatterijen zijn zodanig otnworpen dat deze gemaakt zijn voor buitengebruik, maar die hebben intern een verwarmingselement om de accu te beschermen tegen koude. Tegen sterke instraling van de zon helpt een ventilator wel iets, maar het zal altijd warm blijven. Een schaduwrijke gevel heeft dan de sterke voorkeur.

Een tuinhuisje waar in de zomer de temperatuur flink kan oplopen is dus ook een onvestandige keuze.

Software thuisbatterij is niet altijd stabiel

Je maakt het steeds vaker mee. Apparatuur vertoont ongewenst gedrag (bugs) doordat de software nog niet uitontwikkeld is (kinderziektes heeft). Het updaten van de software (vaak firmware genoemd) is een gebruikelijke activiteit, ook bij een thuisbatterij. Wellicht moet je dit zelf initiëren, mogelijk gebeurt dit automatisch (dat moet je al helemaal al niet willen, je kan beter eerst even de kat uit de boom kijken). Daarnaast is het updaten van de firmware niet slim als je op dit moment tevreden bent met de werking van de thuisbatterij "if it ain't broke, don't fix it".

Na een update kan een bepaalde bug verholpen zijn, maar het gebeurt soms dat een andere bug (vaak een oude al gerepareerde bug) opnieuw geïntroduceerd wordt.

Fabrikanten die het softwareontwikkelproces niet goed onder controle hebben, hebben hier vaker last van. Fabrikanten die relatief nieuw zijn in de markt van thuisbatterijen hebben hier gemiddeld meer last van, dan bedrijven die deze apparaten al jarenlang leveren.

Ook zien we, en dat is uiteraard heel logisch, dat thuisbatterijen met veel technische (complexe) mogelijkheden meer fouten in de software hebben dan een thuisbatterij die alleen maar basale functies kent, hoewel het geen wet van Mede en Perzen is.

Een thuisbatterij is dus niet (altijd) een "installeer en vergeet" apparaat. Regelmatige controle op de goede werking is zeker gewenst.

Thuisbatterij is mogelijk gevaarlijk (brand/giftige gassen)

Hoewel de kans zeer gering is, maar de kans bestaat dat (vooral de accu van) de thuisbatterij defect raakt waarbij de accu giftige gassen uitstoot en mogelijk zelfs in brand raakt. Bij LFP accu's in brandgevaar lager dan bij de vroeger gebruikte NMC (Lithium-ion) accu's. Maar ze blijven toch een gevaar. Denk daar vooral aan tijdens het bepalen van de plaats van de thuisbatterij.

Verschillende merken thuisbatterijen kunnen niet samenwerken

Je hebt het mogelijk al in andere artikelen van ons al gelezen, meerdere thuisbatterijen van verschillende fabrikanten kunnen absoluut niet samenwerken. Dus eerst beginnen met een soort proef met een "kleine thuisbatterij" en later als het bevalt nog een extra thuisbatterij kopen zal niet gaan, tenzij je dat van dezelfde fabrikant aanschaft (als die fabrikant de mogelijkheid biedt dat meerdere thuisbatterijen kunnen samenwerken).

Mogelijk toekomstige heffing vanuit netbeheerder

Op het moment van schrijven hebben we nog niets over dit punt gelezen, maar we houden overal rekening mee. Het zou wellicht mogelijk zijn dat de eigenaren van een thuisbatterij in de toekomst door de netbeheerder (vooral die, van de energieleverancier verwachten we dit minder snel) een heffing krijgen voor het hebben van een netgekoppelde thuisbatterij. Zo kan men kiezen voor "het in bezit hebben" verwerken in de netbeheerkosten, maar men kan ook kiezen voor een capaciteitsheffing. Daarbij wordt je meer belast naarmate het piekvermogen dat je afneemt of teruglevert aan het net hoger wordt (dit wordt, voor het afname deel, reeds in België gebruikt en wordt daar het capaciteitstarief genoemd).

Een thuisbatterij kán hierin een positieve en besparende rol hebben. Wanneer het netbeheertarief afhankelijk is van de maximale stroomafname (gemiddels over bijvoorbeeld een kwartier), dan zal de thuisbatterij juist een besparing opleveren. Het primaire doel van de thuisbatterij is immers om de overtollige zonne-energie niet terug te leveren aan het net, maar om deze in een accu op te slaan voor gebruik in de avond en nacht. Daardoor zal het gemiddelde vermogen dat je aan het net onttrekt dalen.

Maar sommige thuisbatterijen kan je ook gebruiken voor het handelen in elektriciteit. In dat geval wil je in korte periodes véél goedkope elektriciteit inkopen (en opslaan in je accu) om deze later weer in een korte periode (als de prijs van elektriciteit hoog is) weer terug te leveren. In dat geval zal de thuisbatterij de belasting op het net extra belasten en de netbeheerder in Nederland heeft al laten weten dat ze zich daar zorgen om maken.

Overigens, het is in Nederland reeds verplicht om het gebruik van een thuisbatterij te melden. Mocht je dat niet doen en tóch een thuisbatterij gebruiken, dan kan de netbeheerder vrij makkelijk op afstand constateren dat je een thuisbatterij gebruikt.

Dat is bijvoorbeeld zichtbaar doordat de netbeheerder de slimme meter constant uitleest en als na zonsondergang een teruglevering wordt gemeten (hoe klein dan ook) dan is dat alleen maar mogelijk als je thuisbatterij of ander elektricteit producerend apparaat aan je elektrische installatie hebt gekoppeld. Denk niet dat bij gebruik van een thuisbatterij met "nul op de meter" in de avond of nacht nooit teruggeleverd wordt omdat na het uitschakelen van een apparaat de thuisbatterij altijd "na-ijlt" en voor een korte periode elektriciteit levert die op dat moment niet meer nodig is, dus zal die elektriciteit aan het net teruggeleverd worden. Dat zijn hele korte periodes, bijvoorbeeld gedurende één seconde, maar je levert terug en dat wordt geregistreerd.

Mogelijk toekomstige belasting op thuisbatterij

Als de overheid belasting kan heffen op het hebben van een hond, dan kijken we er niet vreemd van op als uit een hoge hoed ook een thuisbatterijbelasting komt. We kunnen op het moment van schrijven geen enkele drijfveer voor de overheid verzinnen die "redelijk aanvoelt", want een thuisbatterij kan juist zorgen voor een lagere belasting van het net en dat in de avond en nacht minder elektriciteit geproduceerd moet worden op basis van fossiele brandstoffen. Maar, we houden alles voor mogelijk.We zingen het liedje "taxman" van de Beatles graag mee, maar dat betekent nog niet dat we blij zijn met het ondewerp van het liedje.

Toekomstige overgang naar drie fase kent mogelijk beperkingen

Stel je hebt nu een enkelfase aansluiting in de meterkast, en je hebt thuisbatterij gekocht of gaat er een kopen, dan is dat uiteraard een enkelfase model. Wanneer je in de toekomst overgaat naar een driefase aansluiting, ook wel sterkstroomaansluiting genoemd, dan is de thuisbatterij met enkelfaseaansluiting nog steeds goed bruikbaar. Het doel "nul op de meter" vervult hij dan nog met verve. Meer daar over in dit artikel.

Was de thuisbatterij uitgevoerd met eilandbedrijf mogelijkheid, dat je elektriciteit geleverd blijft krijgen van de thuisbatterij ondanks dat in de buurt een stoomstoring is, dan heb je wel een beperking.

De enkelfase thuisbatterij zal uiteraard maar op één fase elektriciteit kunnen levern als backup. Dat is beter dan niets. Maar heb je een driefase apparaat zoals een warmtepomp met driefase aansluiting, dan zal die niet werken. Ook de apparaten die op de "andere" fases zijn aangesloten zijn, zullen het zonder spanning moeten stellen.

Wil je het hele huis, of grote delen daarvan voorzien van een noodstroomvoorziening, dan zal de thuisbatterij vervangen moeten worden voor een driefase versie. Wanneer je deze overgang op korte termijn voorziet, informeer dan of een driefase thuisbatterij ook tijdelijk bruikbaar is met een eenfase aansluiting, dat zou dan kosten kunnen besparen.