1- of 3-fase aansluiting bij thuisbatterij of hybride omvormer

In dit artikel gaan we in op het gebruik van een thuisbatterij in combinatie met een driefaseaansluiting.

Je zou denken dat als je woning een driefaseaansluiting heeft, dat je thuisbatterij dan ook een drie fase aansluiting moet hebben. Maar dat is een misvatting. Het mag, maar het is strikt genomen niet noodzakelijk.

Energiemeter saldeert intern

De meeste thuisbatterijen hébben maar een enkelfase aansluiting, alleen dat al zegt al wat. De twijfelaars denken dan "maar dan moet je zeker drie van die thuisbatterijen kopen en ieder op een eigen fase aansluiten". Het antwoord is een simpel "nee, dat is echt niet nodig". Eén thuisbatterij die op één fase is aangesloten werkt prima en zal je in alle opzichten gelukkig maken.

Technisch is het dus okay, de netbeheerder zal er geen minuut minder om slapen en je energieleverancier, die weet zelfs niets van deze situatie (en kan dat ook niet weten, en als hij het al zou weten slaapt hij er ook geen minuut minder om). De truc is namelijk dat de energiemeter "intern saldeert", meer daarover in het lemma salderen van een energiemeter. Let op: dit salderen van de energiemeter heeft niets maar dan ook niets te maken met de salderingsregeling. Dit intern salderen deden elektriciteitsmeters al in de vorige eeuw toen het woord "salderingsregeling" nog bedacht moest worden.

Om het eens van een andere kant te bekijken en aan te geven dat het écht geen probleem is: woningeigenaren met een driefaseaansluiting hebben destijds zonnepanelen laten installeren. Natuurlijk werd er bij sommige een driefase zonnepaneelomvormer geïnstalleerd, maar bij vele hangt er maar één zonnepaneelomvormer aan maar één enkele fase (of soms twee op twee fasen). Dus op die ene fase wordt er dan enorm veel energie teruggeleverd terwijl op de andere fasen energie wordt gebruikt.

Heb je ooit gehoord dat zoiets tot problemen heeft geleid? Precies. En een thuisbatterij is net als een zonnepaneelomvormer een apparaat dat energie levert, en zal dus niet voor problemen zorgen.

Je kan dit artikel verder lezen, en dan doen we het allemaal uit de doeken, maar weet dat iedere zorg die je mogelijk hebt, ongegrond is. Een enkelfase thuisbatterij en een driefase elektrische installatie werken perfect samen. Zowel technisch, elektrisch als financieel.

Wat nou als in de avond...

We zien regelmatig een volgende vraag voorbij komen: wat gebeurt er in de avond als je totale verbruik over de drie fases 1000 Watt is en de thuisbatterij werkt op basis van NOM (nul op de meter) en de thuisbatterij aangesloten is op maar één fase? Dan krijg je toch een hele kromme situatie dat je tegelijkertijd elektriciteit afneemt én teruglevert? En dan krijg je toch niet evenveel voor het terugleveren als je moet betalen voor de afname? Want de thuisbatterij zit bijvoorbeeld aangesloten op fase 1 en 1000 Watt teruglevert, op fase 2 wordt 700 Watt afgenomen uit het net en op fase 3 wordt 300 Watt afgenomen. Dat kan toch nooit voor "nul op de meter" leiden, je neemt immers stroom af uit het net?

Zoals we al schreven, maak je geen zorgen, dit werkt helemaal goed, dus geen enkel probleem, je totale verbruik zal echt 0 Watt zijn. Dat gaan we hieronder uitleggen. Je ziet dus daadwerkelijk op de energiemeter "0 Watt" staan. De energiemaatschappij zal je dan dus niets in rekening brengen.

Het opvallende is dat deze vragen veel gesteld werden, terwijl bij de installatie van zonnepanelen vaak precies hetzelfde gebeurde. Ook daar wordt vaak op maar één fase teruggeleverd en tegelijkertijd op de twee andere fases geleverd. Ook daar gaat het helemaal goed, dat heb je in het verleden ervaren. Toen ging het technisch en financieel helemaal goed, nu met de thuisbatterij is het niet anders.

Eén of driefaseaansluiting

Heeft jouw woning een enkelfase aansluiting, dan is het simpel, dan koop je een thuisbatterij of hybride omvormer met een enkelfase aansluiting. Een drie fase thuisbatterij zal, normaal gesproken, niet functioneren bij een enkel fase aansluiting.

Maar als je woning een driefaseaansluiting heeft, móet je dan altijd een driefase versie van de thuisbatterij kopen? Het antwoord is nee, dat is strikt genomen niet noodzakelijk.

Het is namelijk heel goed mogelijk om een thuisbatterij met een enkelfase aansluiting te gebruiken in een woning met een driefaseaansluiting.

Mogelijk dat je denkt dat een éénfase thuisbatterij niet voor "nul op de meter" kan zorgen als de thuisbatterij op één fase elektriciteit teruglevert aan het net en je op de twee andere twee fases elektriciteit gebruikt, dus afneemt van het net. Maar die zorgen zijn onterecht.

Slimme meter saldeert intern de drie fases

In Europees verband is afgesproken dat de elektriciteitsmeter intern "saldeert" (vereffent)^[1]. Het woord salderen heeft niets met de salderingsregeling voor zonnepanelen te maken, dit gaat om iets heel anders. Wellicht brengt het woord "salderen" je in verwarring (hoewel technisch correct), hanteer dan het woord "sommeert". De elektriciteitsmeter "sommeert" met andere woorden "telt alles op", hij telt de drie fase bij elkaar op.

Een voorbeeld maakt dit duidelijk. Op fase 1 wordt vanuit het net 1000 Watt geleverd en op fase 2 wordt 500 Watt geleverd. Normaal zou je dus 1500 Watt uit het net opnemen en daarvoor moeten betalen. Maar de enkel-fase thuisbatterij die bijvoorbeeld aan fase 3 verbonden is, zal trachten deze afname van 1500 Watt te compenseren door 1500 Watt terug te leveren aan het net, en dat gebeurt dus op fase 3.

Doordat de elektriciteitsmeter "intern saldeert" is de som van die fases: 1000 Watt + 500 Watt - 1500 Watt = 0 Watt. Je neemt op dat moment dus geen stroom af (technisch: je neemt geen vermogen op).

Beter is als we schrijven: de kilowattuurmeter registreert "geen gebruik" en dan hoef je dus niets te betalen. Je slimme meter geeft dan werkelijk 0 Watt verbruik weer op het display.

Heb je, zoals bij een slimme meter, aparte tellers voor levering een teruglevering, dan blijven beide tellers "stil staan", ondanks dat je op dat moment geleverd krijgt én teruglevert, het saldo is immers 0 Watt.

Zou op fase 3, waar ook de thuisbatterij aan hangt, een apparaat aangezet worden die 200 Watt opneemt, op fase 1 en 2 was er al een verbruik van 1500 Watt, samen dus 1700 Watt. Dan zal de thuisbatterij dit compenseren door op die derde fase 200 Watt méér te leveren, dus geen 1500 maar 1700 Watt (en bij het salderen moeten we teruglevering schrijven als een negatief bedrag, dus -1700).

Op fase 3 heb je dan 200 Watt verbruik en de thuisbatterij levert 1700 watt, +200 -1700 = -1500 Watt, dus wordt 1500 Watt teruggeleverd (-1500 dus). De energiemeter meet op fase 1 een verbruik van 1000 Watt, op fase 2 500 Watt, en op fase 3 -1500 Watt. Het saldo is dan: 1000 + 500 - 1500 = 0 Watt, dus legt de energiemeter 0 Watt vast als je verbruik op dat moment. Dat is dus geheel in lijn met de wens bij een thuisbatterij: "nul op de meter".

Maar als nou overdag...

Toen kregen we de vraag binnen, maar wat als nou overdag de zon flink schijnt en de zonnepanelen die op fase 1 aangesloten zijn 3000 Watt terugleveren, en op fase 2 heb ik een verbruik van 500 Watt en op fase 3 een verbruik van 700 Watt. Dan is mijn verbruik over de drie fasen: -3000 +500 +700 = -1800 Watt. Ik lever dus 1800 Watt terug aan het net.

Maar op op fase 3 zit ook de thuisbatterij aangesloten en die wil zijn accu opladen met zonne-energie. Maar hij kan natuurlijk niet de energie uit fase 1 halen. Hoe zit dat dan?

Het antwoord is: ook dan gaat het goed. En het is heel simpel. En ook hier weer is het sleutelwoord "salderen" (van de energiemeter).

Stel dat je thuisbatterij zijn accu kan opladen met een vermogen van maximaal 1500 Watt. Dan gebeurt er het volgende: de thuisbatterij meet continue het (gesaldeerde) verbruik over de drie fases (die meting wordt in de groepenkast gedaan). In die situatie meet hij -1800 Watt. Dus een teruglevering.

De thuisbatterij die "nul op de meter" nastreeft zal dan trachten die -1800 Watt terug te brengen naar 0 Watt door 1800 Watt te gebruiken voor het opladen van de accu. Maar in dit geval kan de thuisbatterij maar maximaal 1500 Watt opnemen voor het opladen van de accu. Dan blijft er dus 300 Watt "over" en zal je energiemeter -300 Watt registreren.

We reken het nog even na: fase 1: -3000 Watt, fase 2: 500 Watt, fase 3: 700 Watt verbruik + 1500 Watt verbruik vanwege het laden van de accu, dus samen 2200 Watt. Het saldo over de drie fasen is dan: -3000 +500 +2200 = -300 Watt. Je hebt dus geen verbruik maar je levert 300 Watt terug.

Mocht nou een wolkje voor de zon trekken en de zonnepanelen leveren geen 3000 maar bijvoorbeeld 2200 Watt, dan ziet de thuisbatterij (met de gegevens uit de energiemeter) dat het saldo geen -300 maar +500 Watt is. Reken maar na: -2200 +500 +2200 = +500 Watt.

Omdat de thuisbatterij streeft naar nul op de meter, zal hij zijn verbruik dat op dat moment nog 1300 Watt is, reduceren naar 1000 Watt (en de accu dus minder snel gaan opladen).

Dan wordt de situatie: fase 1: -2200 Watt, fase 2: +500 Watt, fase 3: +700 +1000 = +1700 Watt, dus het saldo wat de energiemeter registreert is: -2200 +500 +1700 = 0 Watt. En op dat moment geeft de thuisbatterij zich zelf een klopje op de schouder en denkt, dat heb ik toch maar mooi even voor elkaar! En wacht met verlangen tot jij even een aai over zijn kastje geeft en dan zegt "dat hebben we samen toch maar weer goed gedaan".

Stuivertje wisselen

Het zal wellicht vreemd aanvoelen dat je, - in dit voorbeeld -, voor het opladen van de accu van de thuisbatterij feitelijk geen stroom gebruikt van de zonnepanelen maar die uit het net betrekt. Maar energetisch gezien wordt je accu wel degelijk met de energie uit je zonnepanelen geladen. Want als je de zonnepanelen zou uitschakelen, dan stopt de thuisbatterij ook met laden van de accu, hij streeft immers naar nul op de meter.

Ja zal je denken, mooi ben je, dat is logisch dat hij stopt, want dat zit in zijn "nul op de meter" algoritme.

Maar het ligt anders. Je moet het even van afstand bekijken. Dat jouw zonne-energie die jij op fase 1 teruglevert wellicht bij een van je buren gebruikt wordt voor de apparaten die zij nou net op fase 1 hebben staan, en dat zij hun zonnepanelen op fase 3 hebben gekoppeld en dat jij dat weer gebruikt voor het laden van je thuisbatterij, is dus eigenlijk stuivertje wisselen. Dus onderaan de streep ben je heel goed bezig: de thuisbatterij opladen met zonne-energie.

Het hele elektriciteitsnet is één grote balans weegschaal (verdiepingsstof), aan de ene kant nemen de verbruikers energie op en aan de andere kant bieden anderen juist energie aan. Die twee zijn altijd precies (nou ja, vrijwel precies^[2]) in balans (in evenwicht).

Daarbij is het energetisch gezien totaal niet interessant of de elektriciteit die A gebruikt geleverd wordt door B, C of D. Het gaat er uiteindelijk om dat A betaalt voor zijn verbruikte energie en dat de producenten daarvoor betaald worden.

De salderende energiemeters bij afnemers én producenten zorgen dat dit administratief allemaal op zijn pootjes terecht komt en net als een kasboek het saldo op nul komt (de afnemers betalen evenveel als dat de producenten ontvangen). Misschien kwam voor een paar minuten de energie die je thuisbatterij nodig had voor het laden wel even uit een Zweedse waterkrachtcentrale, of een windmolen op de Noordzee, of van die aardige mevrouw een dorpje verderop met flink wat zonnepanelen op haar dak. Who knows?

Beperking van een enkelfase thuisbatterij

Een enkelfase thuisbatterij heeft één beperking, omdat hij aangesloten wordt op één fase en doorgaans afgezekerd wordt met een 16 Ampère automaat (zekering), zal het vermogen beperkt blijven tot 230 Volt x 16 A = 3680 Watt. Hij kan dus niet meer dan 3680 Watt compenseren voor het bereiken van "nul-op-de-meter". Maar 3680 Watt is voor een thuisbatterij al een behoorlijk flink vermogen en daar zullen de meeste mensen meer dan tevreden mee zijn. Lees daar meer over in het artikel over de keuze over het maximaal vermogen dat de thuisbatterij kan leveren.

Wil je dat de thuisbatterij meer dan die 3680 watt kan leveren, kies dan voor een thuisbatterij met een driefaseaansluiting, die is natuurlijk wel duurder. Zo'n thuisbatterij vereist in de meterkast dan ook een driefase automaat (zekering) die iets meer ruimte inneemt dan een enkelfase automaat.

Overzicht van veelverkochte thuisbatterijen en hun reviews

Een goede oriëntatie op thuisbatterijen begint bij een overzicht van veel verkochte fabrikanten en modellen met links naar reviews van de betreffende modellen.

Met de kieswijzer gemakkelijk de juiste thuisbatterij kiezen

Een thuisbatterij kiezen die voor jouw situatie geschikt is blijkt lastig. Met de kieswijzer maak je in een paar stappen de keuze voor de juiste type thuisbatterij.

Wat zijn de voor- en nadelen van een thuisbatterij met "stekker"?

Een thuisbatterij is in diverse uitvoeringen te koop, onder andere een versie met "stekker" (de andere hebben dat niet). Zo'n thuisbatterij is wel zo makkelijk, je steekt de stekker in een willekeurig stopcontact. Dat is inderdaad gemakkelijk, maar het komt ook met een beperking.

voorwaarden   disclaimer

publicatie: 20240916

aanpassing/controle: 20250111

Foutje of aanvulling? Stuur ons een reactie