Welke energiecontracten worden aangeboden en wat zijn hun voor- en nadelen?

In dit artikel duiken we in de voor vele ondoorzichtige wereld van energiecontracten. Welke energiecontracten worden zoal aangeboden en wat zijn de voordelen maar vooral ook de nadelen van die contractvormen?

Introductie

In Nederland kan je diverse soorten energiecontracten afsluiten. Het vaste energiecontract biedt je 1, 2 of 3 jaar lang een stuk voorspelbaarheid, dus stabiliteit in prijs, een stuk rust. Maar dat jij een vaste prijs hebt betkent dat de energieleverancier dus het risico van fluctuerende prijzen moet opvangen. Dat kost geld, dus moet jij meer betalen voor een m³ gas of een kWu elektriciteit.

Aan de andere kant van het spectrum staat het dynamische energiecontract. Daarbij veranderd de prijs per uur, gemiddeld genomen zal de prijs per kuub gas of kWu elektriciteit lager zijn, maar dat komt alleen maar omdat jij nu het risico neemt, dat ligt niet meer bij de energieleverancier. Als er op de wereld niets aan de hand is, dan is zo'n contract aantrekkelijk, maar een crisis, denk even aan de oorlog in de Oekraïne, kan zorgen dat de prijzen verveelvoudigen.En dan betaal je de hoofdprijs.

Kan je geen grote financiële risico's dragen, dan is een vast contract met een duur van één of meerdere jaren de meest geschikte contractvorm. Ben je bereid om risico te nemen dan is een dynamisch energiecontract aantrekkelijker omdat de gemiddelde prijzen lager zijn.

Er bestaat ook een mengvorm van deze twee, dat is het variabel energiecontract. De prijzen zijn wel variabel, maar zijn minder volatiel. Een paar keer per jaar worden de prijzen aangepast en de prijs per kuub en kWu zit tussen de twee andere contractvormen in. Het variabel contract is dus geschikt voor diegene die bereid is een klein risico te nemen én de gevolgen daarvan kan dragen.

Vast energiecontract voor 1, 2 of 3 jaar

Voor diegene die geen risico willen of kunnen lopen, is een vast contract voor 1, 2 of 3 jaar een goede contractvorm.

De energieleverancier zal een inschatting maken hoe de prijzen gedurende de looptijd zich zullen ontwikkelen en op basis daarvan zal het tarief aangepassen. Gedurende de looptijd zal het tarief dus niet wijzigen. Hoewel het tarief dus vast staat, is het wel zo dat het tarief dat men in rekening brengt bij het afsluiten van een contract constant aangepast wordt "naar de marktomstandigheden". De prijs voor een kWu bij een 1-jarig contract kan volgende week hoger of lager zijn dan deze week. Dus op het moment van afsluiten dán wordt pas voor jou de prijs "vastgezet".

Met een vast contract sluit je feitelijk een soort "vaste energieprijs verzekering" af. En iedere verzekering kost geld. Die verzekeringspremie wordt verwerkt in het tarief. Daarom zal het tarief bij een vast contract doorgaans hoger liggen^[2] dan bij een variabel of dynamisch energiecontract. Zekerheid en rust koop je af met een verzekering en dat kost geld.

Bij dit type contract is salderen gewoon mogelijk, maar er worden sinds 2024 wel terugleverkosten in rekening gebracht. Iedere energieleverancier hanteert een andere manier om die terugleverkosten te bepalen. Soms is het een vast bedrag per teruggeleverde kWu, maar bij vele is er sprake van een "staffelprijs". Hoe meer kWu je per jaar teruglevert hoe meer je er voor moet betalen. Hierdoor is het mogelijk dat salderen zelfs negatief uitpakt, dus dat je moet betalen terwijl vóór 2024 het salderen juist geld opleverde.

Heb je veel zonnepanelen dan is het van belang om de kosten voor het terugleveren van verschillende energieleveranciers naast elkaar te leggen en dat mee te nemen in je keuze (want je moet natuurlijk niet alleen een besluit nemen op basis van de terugleverkosten).

Een punt van aandacht: vergelijk niet alleen de prijs per kWu die je moet betalen maar ook de vaste leveringskosten per maand omdat die per energieleverancier kunnen verschillen.

• een vast tarief gedurende de contractperiode, wat er ook gebeurt
• salderen mogelijk tegen hezelfde tarief als dat je betaalt voor een kWu
• rust en een vast tarief is prettig maar zal doorgaans zorgen voor een iets hogere energieprijs
• terugleverkosten worden in rekening gebracht, in een enkel geval zijn die zo hoog dat salderen je geld kost

Variabel energiecontract

Het variabele energiecontract zit tussen een vast contract en een dynamisch contract in. De tarieven kunnen een aantal keer per jaar aangepast worden, bijvoorbeeld ieder kwartaal. De tarieven fluctueren dus, maar niet zo sterk als bij een dynamisch contract.

Normaal gesproken, maar dat kan door marktomstandigheden dus soms anders zijn, is het energietarief lager dan een vast contract maar hoger dan het (gemiddelde) tarief van een dynamisch contract. Dat is ook logisch, want je neemt bij dit contract een "beperkt risico", dus zit er in de tarieven ook een beperkte opslag.

Dynamisch energiecontract

Bij een dynamisch energiecontract wordt voor elektriciteit per uur een ander tarief gehanteerd. Vandaar dat het bezit van een slimme meter verplicht is (die kan per uur of zelfs korter jouw verbruik doorgeven aan de energieleverancier). De uurtarieven zijn een dag van te voren bekend. Dit worden de "Day Ahead" tarieven genoemd.

Die tarieven ontstaan door vraag een aanbod. In de nacht is doorgaans weinig activiteit, dus ook weinig vraag naar elektrische energie, dan zal doorgaans de prijs laag zijn. Als de meeste mensen opstaan of als ze thuiskomen, is er veel vraag naar elektriciteit en dan is de prijs dus hoger.

Maar de prijs wordt ook door de aanbodzijde beïnvloed. Is er weinig zonneschijn en en weinig wind, dan zal de prijs doorgaans hoog zijn. Midden op de dag als de zon schijnt zal de prijs weer laag zijn.

De gemiddelde tarieven van elektriciteit zijn lager dan bij de andere energiecontracten. Dat komt omdat het risico van stijgende prijzen bij jou ligt. De energieleverancier berekent jou "de marktprijs" (plus een bepaalde marge) en loopt dus totaal geen risico.

Bedenk dat bij een dymaisch contract de prijzen ook enorm uit de hand kunnen lopen. Er is feitelijk geen grens aan de kosten die je berekend worden. De kans dat het voor zal komen zal uiters gering zijn, maar het denkbaar dat een kWu ineens tien of twintig keer zo duur wordt als sprake is van een calamiteit zoals het uitvallen van energiecentrales, of wat voor crisis dan ook. Dat risico loop jij dus.

Bij een energieleverancier die een dynamisch contract aanbiedt betaal je doorgaans het "day-ahead" tarief dat voor dat uur geldt, plus een bepaalde marge van een paar cent én een vast bedrag per dag.

Dit type contract is vooral voor diegene die hun vraag naar elektriciteit goed kunnen sturen. Zo is het interessant om je EV op te laden als de prijs laag is. Maar ook taken uit te (laten) voeren die veel elektriciteit kosten zoals het opwarmen van een boiler, het verwarmen van de woning met bijvoorbeeld een warmtepomp.

Het gebruik van een thuisbatterij is bij gebruik van dit type contract wel heel prettig. Wanneer de elektriciteitprijs hoog is zorg je dat de elektriciteit uit de thuisbatterij komt, en als de prijs laag is zou je kunnen overwegen om de accu van de thuisbatterij op te laden, maar nog slimmer is om dit met zonne-energie te doen. Maar in de wintermaanden zal dat haast niet mogelijk zijn en is laden van de thuisbatterij uit het net tijdens goedkope uren aantrekkelijk.

Bij het dynamische contract kan je nog steeds saleren, maar dat werkt wat anders dan bij de andere contracten. De prijs die je moet betalen voor een kWu bestaat grofweg uit twee delen: de kale kWu prijs en belastingen/heffingen.

Als voorbeeld, stel dat een kale kWu prijs 20 cent is. Dan komt daar de 21% BTW en heffingen bovenop. Op het moment van schrijven waren die kosten 4,2 cent voor de BTW en 13.2 cent voor de energiebelasting. Uiteindelijk betaal je dus voor een kWu op dat moment 20+4.2+13.2=37.4 cent.

Bij een dynamisch contract wordt het salderen ook uitgesplits in twee delen, saldering van de kale kWu prijs en saldering van de BTW en heffingen.

De saldering van de kale kWu prijs gebeurt "per uur". Lever je een kWu terug, dan krijg je daar dezelfde prijs voor terug als dat het je zou kosten als je die kWu af zou nemen in dat zelfde uur.

Voor de BTW en heffingen wordt, net zoals bij andere contracten, "per jaar" gesaldeerd. Van alle afgenomen energie trekt men de teruggeleverde energie van af. Van wat er over blijft wordt de btw en heffingen berekend.

Een voorbeeld: stel dat je 2000 kWu hebt afgenomen en je hebt 1600 kWu teruggeleverd, dan heb je gesaldeerd 400 kWu afgenomen. Over die 400 kWu wordt de btw en heffingen je in rekening gebracht.

Realiseer dat de day ahead tarieven (doorgaans) gepubliceerd worden zonder BTW en heffingen. Wanneer de elektriciteitsprijs bijvoorbeeld 1 cent is, dan zal je uiteindelijk meer moeten betalen, want dat is de kale kWu prijs, zonder belastingen en heffingen. Zelfs als de kale kWu prijs negatief is zal je moeten betalen. Hoewel je geen BTW over een negatieve prijs hoeft te betalen, wordt er wel de energiebelasting over geheven. En dat is bij op het moment van schrijven 13.2 cent. Dus pas als de kale kWu prijs -13.2 cent is, dan komt daarop 13.2 cent energiebelasting en dan betaal je niets. Komt hij onder de -13.2 cent, alleen dan pas krijg je geld terug.

Heb je zonnepanelen, dan hoef je pas de zonnepaneelomvormer uit te zetten als de kale kWu prijs onder de -13.2 cent komt en dat gebeurd vrijwel nooit, dus daar hoef je eigenlijk geen aandacht aan te geven.

• mogelijk lage elektriciteitstarieven
• geen terugleverkosten
• opzeggen is per direct of binnen een maand mogelijk zonder boete
• je loopt een financieel risico, hoe groot dat is valt niet in te schatten; je moet voldoende financiele reserves hebben om tegenvallers te bekostigen
• mogelijk (zeer) hoge elektricitetistarieven
• hoewel opzeggen snel mogelijk is, zal bij een crisis de tarieven bij andere energiecontracten ook hoog zijn.